Programma 3 Wonen en werken in Winterswijk

Winterswijk heeft een uniek landschap met veel bijzondere planten en dieren, om dit te behouden leggen we veel nadruk op biodiversiteit. Wij vinden een gezonde leefomgeving met goede infrastructuur, duurzaamheid en sociale cohesie belangrijk. De betrokkenheid en saamhorigheid van mensen bij hun wijk, buurtschap of dorp vinden we daarin cruciaal.  We creëren voor iedereen een waardevolle leefomgeving die schoon, heel en veilig is. Bereikbaarheid en verkeersveiligheid vinden we van groot belang; elke Winterswijker jong of oud, voetganger, fietser of automobilist moet zich veilig kunnen voelen en bewegen.  

We houden het centrum aantrekkelijk voor inwoners en bezoekers. 

We stimuleren wijkkracht door het realiseren van laagdrempelige ingang bij de gemeente voor vragen op alle domeinen. 

We starten met een pilot voor een wijkregisseur met de primaire focus op Winterswijk-Oost en hanteren hierbij het volgende participatiekader.

Relevante documenten:

• Groenstructuurplan Winterswijk;
• Omgevingsvisie buitengebied;
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit. 

In dit beleidsveld spelen diverse thema’s een rol:

Rova
Jaarlijks worden de wijzigingen in het areaal en de prijsindexatie doorberekend.
Op ons verzoek is het afgelopen jaar de eenheidsprijs per onderhoudsmaatregel in de openbare ruimte in beeld gebracht.  Daarnaast wordt er overhead in rekening gebracht voor het verder verbeteren en uitbreiden van de uit te voeren dienstverlening. We zijn nog in gesprek met Rova welk financiële effect dit gaat hebben.

Wegen en bruggen
Uit de globale weginspecties uitgevoerd in het najaar 2022 bleek dat het noodzakelijk is om tijdig preventief onderhoud uit te voeren op met name de asfaltverhardingen. 

Ook voor bruggen zijn preventieve en kleine onderhoudsmaatregelen van belang. Door tijdig conserveren van leuningen en dek en tijdig herstel van schade aan dragende constructieonderdelen, wordt de veiligheid vergroot en ingrijpende vervangingen voorkomen. In 2024 komen we met een nieuw beheerplan hiervoor. 

Monumentale bomen
In Winterswijk zijn verschillende monumentale bomen aanwezig. In 2024 worden deze bomen geïnventariseerd om ze beter te kunnen beschermen en om eigenaren van monumentale bomen te ondersteunen bij het onderhoud van deze bomen. 

Digitalisering mobiliteitsdata
Sinds 2021 werken we aan de “Digitaliseringsopgave Mobiliteit”. Binnen deze opgave werken we landelijk aan een uniforme manier om data over mobiliteit digitaal aan te leveren. Met deze data kunnen weggebruikers goed geïnformeerd worden over de situatie op de weg en zijn zij in staat hun reis goed te plannen.
De digitaliseringsopgave bevat op dit moment 15 data items. Een aantal van deze data items wordt aangeleverd door gemeentelijke wegbeheerders. Dit betreft onder andere data over wegwerkzaamheden, evenementen, parkeren, beperkingen voor de logistiek en maximumsnelheden. In de afgelopen drie jaar hebben de provincies Gelderland en Overijssel  vanuit het Regionaal Data Team Oost-Nederland, samen met gemeentelijke wegbeheerders, gewerkt aan de realisatie van deze opgave. De “projectfase” eindigt dit jaar, en vanaf 2024 moet het beheer en onderhoud van deze data ingericht zijn.  Voor het beheer en onderhoud van deze data gaan we het programma ‘Greenpoint’ aanschaffen.

Mobiliteit & Verkeer: 
Er wordt een mobiliteitsplan met uitvoeringsagenda opgesteld. Daarnaast is er vanuit de raad de wens uitgesproken om een parkeerstrategie en een verkeerscirculatie/structuurplan op te stellen. 

Er spelen diverse ontwikkelingen rondom verkeersveiligheid (SPV) en opgaven vanuit het rijk (o.a. 0 verkeersslachtoffers). Daarnaast zijn er regionale ontwikkelingen aansluitend op achterhoekvisie 2030 rondom OV en MAAS/GOAN en spelen er diverse ontwikkelingen als duurzame mobiliteit, actieve vervoerswijzen en de verplichte digitaliseringsopgave.

Wijkaanpak
Om de afstand tussen inwoners en gemeente te verkleinen en inwonersinitiatieven te helpen realiseren, willen we structureel invulling gaan geven aan de wijkaanpak.

Samen met inwoners en ondernemers zorgen we voor een schone leefomgeving. We waarborgen een optimale milieukwaliteit en richten ons op de basisvoorwaarden; gezond, schoon en veilig. 
Voor het onderhoud van riolering maken we transparante keuzes op basis van en risicoafweging. Om in de toekomst gezond en veilig te kunnen wonen verkleinen we de kans op wateroverlast, droogte en hittestress.

Relevante documenten:

• Gemeentelijk waterplan 2019 – 2023;
• Klimaatadaptatiestrategie en uitvoeringsagenda (raadsbesluit sept. 2022);
• Huishoudelijk grondstoffenbeleid Winterswijk 2013-2017;
• Afvalstoffenverordening Winterswijk 2015;
• Uitvoeringsbesluit afvalstoffenverordening Winterswijk 2018. 

Over het programma Klimaat, water en milieu zijn op dit moment geen nieuwe trends en ontwikkelingen te melden. Actualiteiten zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma vastgesteld door de raad.

Wordt verder uitgewerkt in de opgave Duurzaamheid.

We willen dat Winterswijk een aantrekkelijke plaats is om te wonen, te werken en te recreëren. Het buitengebied is een belangrijke parel van Winterswijk en verdient een aanpak waarbij we de handen in een slaan. In de buurtschappen streven we naar behoud van leefbaarheid. In het centrum komen wonen en culturele functies samen waar ontmoeten, ontdekken en ontplooiing voorop staan. Nieuwe ontwikkelingen krijgen ruimte, met behoud van kwaliteit van de leefomgeving.  

Relevante documenten:

• Woonvisie gemeente Winterswijk 2020 – 2025
• Volkshuisvestelijk Afwegingskader Woningbouw Winterswijk 2019 – 2025
• Beoordelingskader wonen met zorg 2020 t/m 2023
• Structuurvisie kom Winterswijk 2010-2020
• Groenstructuurplan Winterswijk
• Omgevingsvisie buitengebied
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit
• Centrumvisie 2021

Diverse projecten
Projecten hebben elk hun eigen planning en werkwijze. 

Omgevingswet
In het voorjaar is besloten dat op 1 januari 2024 de Omgevingswet in werking gaat treden. Het zal nog enkele jaren duren voordat alle plannen en werkwijzen goed geïmplementeerd zijn. Dit is ook mogelijk door het overgangsrecht. 

Wonen / volkshuisvesting
De Rijksoverheid wil de regie op de volkshuisvesting herpakken: ‘Volkshuisvesting is terug van weggeweest’. Deze trend is ingezet sinds de benoeming van een minister van Volkshuisvesting (en Ruimtelijke Ordening) in 2022 en heeft geleid tot het opstellen van een Nationale Woon- en Bouwagenda. Deze agenda bevat meerdere programma’s met o.a. woningbouw, aandacht voor specifieke doelgroepen, betaalbaar wonen en verduurzaming. Het Rijk pakt de regie en deze regie werkt door op provinciaal en lokaal niveau. 

Nieuwe wetgeving en aanpassing van bestaande wetgeving moet (lokale) overheden mandaat én instrumentarium geven. Meer afstemming, monitoring en verantwoording op lokaal, regionaal en provinciaal niveau om uitvoering te geven aan het landelijk beleid.

In de wetsvoorstellen zijn definities (nog) niet altijd helder, keuzes zijn niet of onvoldoende onderbouwd en instrumenten en hulpmiddelen voor de uitvoering zijn onvoldoende ingekaderd en uitgewerkt. Ook is niet altijd duidelijk of je als gemeente een keuze hebt om instrumenten wel of niet in te voeren. Wel is duidelijk dat er een enorme extra werklast bij gemeenten  komt te liggen. De zorgen of het allemaal uitvoerbaar is voor gemeenten is daarom groot. Onder andere vanuit de VNG. Naast de personele capaciteit zullen ook financiële middelen nodig zijn, bijvoorbeeld voor het uitvoeren van noodzakelijke onderzoeken. 

Voor de gemeente Winterswijk betekent dit dat wij, in combinatie met de Woondeal Achterhoek en de Regionale Woonagenda Achterhoek, meer moeten gaan sturen op betaalbaarheid in de bouwprogramma’s. Dit vraagt meer capaciteit dan voorheen. 

Daarnaast moet verplicht worden opgesteld:

• een volkshuisvestingsprogramma ter vervanging van de gemeentelijke woonvisie als onderdeel van de omgevingsvisie;
• een gemeentelijk woonzorgvisie die regionaal is afgestemd;
• een huisvestingsverordening voor urgente doelgroepen zoals uitstromers uit intramurale instellingen en jeugdzorg, slachtoffers van huiselijk geweld, daklozen en ex-gedetineerden.

Vitaal Platteland
De Intentieovereenkomst (IOK) en startnotitie zijn in januari 2023 vastgesteld. Er is volgens planning gestart met de uitvoering van de startnotitie Gebiedsaanpak Vitaal Platteland Winterswijk. Deze aanpak moet eind 2024 een toekomstperspectief Vitaal Platteland Winterswijk opleveren. Daarna kunnen we beginnen met de realisatie. 'Geen spijt-maatregelen' kunnen tussentijds worden uitgevoerd. We zien inmiddels dat het project te maken heeft met onzekerheden over de kaders vanuit het Rijk. Ook zien we dat het pionierswerk, de nieuwe gebiedsgerichte aanpak, veel vraagt van iedereen die erbij betrokken is. Dit heeft gevolgen voor de planning, de benodigde personele capaciteit en financiële inbreng.

Fysiek domein algemeen
Zoals op meerdere gebieden speelt arbeidsmarktkrapte ook in het fysieke domein een grote rol. Het is moeilijk om aan geschikt en voldoende personeel te komen. Op inhoudelijk gebied speelt de stikstofproblematiek een rol. Qua communicatie is participatie nog steeds een ontwikkeling die speelt en waar we in onze processen rekening mee moeten houden. 

Wij koesteren veel bedrijven en de diversiteit ervan. Bedrijvigheid en nabij gelegen werkgelegenheid zijn van vitaal belang voor de leefbaarheid en aantrekkingskracht van Winterswijk. Bedrijven moeten voldoende ruimte hebben zich te ontwikkelen. Samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid wordt voortgezet. Wij streven naar een stabiele arbeidsmarkt. 

In samenwerking met de sector zorgen we voor voldoende aanbod “het jaar rond” in vrijetijdsbesteding. We kijken hierbij ook nadrukkelijk naar evenementen.  

We dragen Winterswijk als merk binnen en buiten Nederland uit. We onderhouden duurzame relaties met samenwerkingspartners landelijk, regionaal en over de grens. We maken actief gebruik van (Europese) subsidies voor de realisatie van onze activiteiten.  

Relevante documenten:  

• Beleidsnota Economie Winterswijk 2017;
• Omgevingsvisie Buitengebied 2019;
• Centrumvisie 2021; 
• Raadsbesluit Locatiekeuze nieuw bedrijventerrein 2021;
• Nota Grenszland Gemeente Winterswijk (2022 - 2024).   

Economie

Algemeen
De nasleep van Corona, oorlog in Oekraïne, energiecrisis, stikstofproblematiek, hogere rente en inflatie hebben effect op onze economie. Het concrete effect hiervan op de lokale Winterswijkse economie laat zich moeilijk inschatten. Het zijn conjuncturele schommelingen, die voor de korte termijn mogelijk invloed  hebben op de ontwikkeling woningbouwplannen en uitbreidingsplannen in het bedrijfsleven. De behoefte aan bedrijventerrein voor de lange termijn blijft bestaan. 

Arbeidsmarkt 
Een algemene ontwikkeling is de huidige krapte op de arbeidsmarkt. Dit speelt in vele beroepsgroepen in de gehele Achterhoek. Het bedrijfsleven zet in op procesinnovatie, automatisering en robotisering, gericht op een hogere arbeidsproductiviteit en werving van personeel van buiten de regio, waaronder arbeidsmigranten. Ook het belang van het behouden van jongeren in de regio wordt hierdoor nog groter. Zowel voor werving van personeel van buiten de regio als behoud van jongeren ligt er een grote uitdaging in het bieden van passende huisvesting en goede mobiliteitsvoorzieningen. Dit vraagt om integrale inzet van de Achterhoekse thematafels Smart werken & Innovatie, Wonen & Vastgoed, Onderwijs & Arbeidsmarkt en Mobiliteit.  

Lobby & subsidieverwerving

Voor Winterswijk zijn de volgende trends voorstelbaar:

1. Meer aandacht voor duurzaamheid en Sustainable Development Goals (SDG's).
2. Betere afstemming met burgers.
3. Toenemende complexiteit van de lobby.
4. Meer aandacht voor subsidieverwerving.
5. Europeanisering.

Er zijn geen mutaties > € 50.000.  

Het voordeel van € 161.000 betreft het voorstel om het restantbudget voor klimaatadaptatie naar 2024 over te hevelen. Hiermee kunnen diverse  klimaatadaptieve maatregelen begin 2024 worden uitgevoerd: 

Project Wooldstraat/Willinkstraat dat dan uitgevoerd gaat worden. De uitvoering gaat pas van start in januari 2024 omdat winkels eind dit jaar een drukke periode hebben en geen overlast willen hebben.

Geveltuinen project loopt nog en worden eind dit jaar en begin volgend jaar aangelegd. Betaling volgt in het 1e kwartaal 2024.

Opstellen masterplan klimaatadaptatie en PVE openbare ruimte lukt dit jaar niet, dit wordt begin 2024

Enkele kleinere groenherinrichtingen gaan door het seizoen pas laat in de herfst of winter van start, deze zijn gereed begin 2024.

De verhoging van de baten van € 690.000 wordt grotendeels als volgt verklaard:

- hogere baten Rijksbudget Capaciteit Decentrale Overheden voor Klimaat- en Energiebeleid (CDOKE)    € 567.000 V

- hogere baten Rijksbudget Energiebesparende maatregelen                                                                                                    € 269.000 V

- overhevelen Rijksbudget Sanering Verkeerslawaai                                                                                                                        € 109.000 N

Voor de eerste twee onderdelen hebben we vanuit het Rijk een (aanvullende) specifieke uitkering ontvangen.

Vanuit het Rijk hebben we subsidie ontvangen voor de voorbereidingen om hoogbelaste woningen vanwege wegverkeer te saneren. De sanering bij een twee-tal wegen wordt vooralsnog niet uitgevoerd. Daarom wordt voorgesteld om dit budget over te hevelen naar 2024.

De hogere lasten van € 362.000 wordt als volgt verklaard:

- hogere lasten CDOKE                                                          € 567.000 N

- hogere lasten Energiebesparende maatregelen  € 269.000 N

- lagere lasten uitvoering klimaatakkoord                  € 150.000 V

- lagere lasten / overheveling Green Leaf                    € 116.000 V

- overheveling budget Sanering verkeerslawaai      € 116.000 V

Voor de eerste twee posten worden naast de ontvangen Rijksmiddelen ook dezelfde bedragen opgevoerd als lasten.

Het budget voor de uitvoering van het klimaatakkoord is verlaagd omdat deze kosten nu uit de CDOKE gefinancierd kunnen worden.

We stellen voor om een bedrag van € 35.000 van het budget Green Leaf over te hevelen naar 2024 omdat we ons hebben gecommitteerd om de komende jaren onderdeel te blijven van het Green Leaf netwerk. Het overige deel van de verlaging is een correctie op een doorgevoerde overheveling bij de jaarrekening 2022.

Voor de overheveling van het budget Sanering Verkeerslawaai verwijzen we naar de toelichting bij de baten.

De verhoging van de baten van € 653.000 wordt grotendeels (€ 530.000) verklaard door hogere opbrengsten uit bouw- en bestemmingsplanleges. De te ontvangen leges voor bestemmingsplannen zijn met een bedrag van € 190.000 naar boven bijgesteld. Dit komt omdat dit jaar veel plannen die op basis van het ruimere beleid, de omgevingsvisie Buitengebied, mogelijk zijn geworden ook tot een concreet bestemmingsplan zijn gekomen. Dit zijn meerdere plannen op erven in het buitengebied waar meerdere woningen kunnen worden gerealiseerd.  Daarnaast is een bestemmingsplan tot stand gekomen voor een locatie waar het bedrijf is verhuisd en hiervoor wordt ingevuld met een woningbouwlocatie voor 14 woningen in de bebouwde kom. Volgens de planning zullen nog circa 7 plannen als ontwerp-bestemmingsplan worden opgeleverd vóór 1 januari 2024 (vanwege de Omgevingswet) en hiervoor kunnen nog dit jaar leges in rekening worden gebracht en ontvangen. Dit zijn 6 plannen gelegen in het buitengebied en 1 in de bebouwde kom.

De  bouwleges zijn met een bedrag van € 340.000 naar boven bijgesteld. Tot voor kort was de beoogde invoeringsdatum van de Omgevingswet en de daarbij behorende Wet kwaliteit bouw (Wkb) 1 juli 2023. Dit zou betekenen dat per 1 juli 2023 veel minder leges in rekening zouden kunnen worden gebracht omdat het technische deel van een bouwvergunning ondergebracht zou worden bij private kwaliteitsborgers en niet meer bij de gemeente. Daarom zijn de leges bij het opstellen van de begroting 2023 lager begroot. Echter de beoogde inwerkingtreding is verzet naar 1 januari 2024 waardoor ook de 2e helft van 2023 leges voor het technische deel in rekening worden gebracht. Dit draagt bij aan een bijstelling van de bouwleges. Daarnaast zijn er een groter aantal grotere projecten vergund dan begroot. 
 

Daarnaast wordt dit verklaard door het incidente resultaat van € 115.000 op de grondexploitatie dat betrekking heeft op de mutatie boekwaarde van enkele complexen. 

De verlaging van de incidentele lasten van € 1.184.000 wordt met name als volgt verklaard : 

- overheveling bijdrage aan Project Terra Temporalis                                               € 1.000.000 V 

- overheveling budget Project gebiedsontwikkeling Driemarkweg                     € 425.000 V

- overheveling voorbereidingsbudget Project Weurden/ Wooow                       € 160.000 V

- overheveling budget onderzoek locatie bedrijventerrein                                        € 20.000  V

- overheveling budget beleid omgevingsvisie                                                                     € 100.000 V

- overheveling budget Vitaal Platteland                                                                                 € 25.000 V 

- overheveling budget voorbereiding Project Gaxel                                                        € 11.000 V 

- bijraming incidentele last Project Triparti                                                                          € 686.000 N

het voorstel is bovenstaande restantbudgetten van € 1.741.000 naar 2024 over te hevelen.     

Hieronder volgt van enkele bedragen een nadere toelichting : 

Project Terra Temporalis 

dit betreft de bijdrage aan het te realiseren museum.

Project gebiedsontwikkeling Driemarkweg 

Dit betreft de afdekking van de kleiput.    

Project Weurden / Wooow

Dit budget wordt in 2024 aangewend voor het verder uitwerken van de plannen inzake WoooW, mede t.b.v. de subsidieaanvraag impulsaanpak winkelgebieden. 

Project Triparti       

deze incidentele last van € 686.000 vloeit uit het driehoeks-initiatief Spoorbosje-Dingstraat-Busremise. Dit betreft de afkoop recht van opstal aan Stichting 't Kreil,  een afkoopsom sanering spoorbosje en sloop- en saneringskosten locatie Dingstraat. Hiervoor volgt een separaat Raadsbesluit.

Het voordeel van € 378.000 wordt met name verklaard door de voorgestelde overheveling van het restantbudget van het Project Dennenoord. Dit betreft de uit te voeren revitalisering van het terrein. 

Er zijn geen mutaties.