Programma 3 Wonen en werken in Winterswijk

Winterswijk heeft een uniek landschap met veel bijzondere planten en dieren. Om dit te behouden leggen we veel nadruk op de bescherming en verbetering van biodiversiteit. Wij vinden een veilige, gezonde leefomgeving met een goede infrastructuur, duurzaamheid en sociale cohesie belangrijk. Die gemeente maken we samen. De betrokkenheid en saamhorigheid van mensen bij hun wijk, buurtschap of dorp vinden we daarin cruciaal. We creëren voor iedereen een waardevolle leefomgeving die schoon, heel en veilig is. Bereikbaarheid en verkeersveiligheid vinden we van groot belang; elke Winterswijker - jong of oud, voetganger, fietser of automobilist - moet zich veilig kunnen voelen en bewegen.  

We houden het centrum aantrekkelijk voor inwoners en bezoekers. 

We stimuleren wijkkracht door het realiseren van een laagdrempelige ingang bij de gemeente voor vragen op alle domeinen.  

Relevante documenten:

• Groenstructuurplan Winterswijk
• Omgevingsvisie buitengebied
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit

• We werken optimaal en transparant samen met ROVA en inwoners. De resultaten meten we door middel van de maandelijkse beeldschouwrapportage en daarnaast voeren we maandelijks gesprekken over verbetermaatregelen.
• We monitoren het aantal (klacht)meldingen ten aanzien van de beeldkwaliteit.

• Wijzigingen in de mate van groenonderhoud en bermbeheer leiden tot een ander straatbeeld. Hierover communiceren we met onze inwoners.
• De eenheidsprijzen zijn in beeld. Hieruit blijkt dat het totale budget voor beheer en onderhoud van de openbare ruimte niet toereikend is om aan gemaakte kwaliteitsafspraken te kunnen voldoen. Hierop is geanticipeerd in de begroting. Echter, het totale budget is onder meer onderhevig aan wijzigingen in areaal en materiaalkosten. Dit brengt een bepaalde onzekerheid met zich mee.

Samen met inwoners en ondernemers zorgen we voor een schone leefomgeving. We waarborgen een optimale milieukwaliteit en richten ons op de basisvoorwaarden gezond, schoon en veilig. Voor het onderhoud van de riolering maken we transparante keuzes op basis van een risicoafweging. Om in de toekomst gezond en veilig te kunnen wonen, verkleinen we de kans op wateroverlast, droogte en hittestress.

Relevante documenten:

• Water- en Rioleringsprogramma 2024-2028.
• Klimaatadaptatiestrategie en uitvoeringsagenda (raadsbesluit september 2022).
• Huishoudelijk grondstoffenbeleid Winterswijk 2024-2030. (raadsbesluit februari 2024).
• Afvalstoffenverordening Winterswijk 2015.
• Uitvoeringsbesluit afvalstoffenverordening Winterswijk 2018. 

In (beeld)schouwrapportages legt ROVA verantwoording af over de geleverde prestaties. Het gaat hier om behaalde resultaten op het gebied van het beheer van de buitenruimte, maar ook op het gebied van afvalinzameling. Deze rapportages geven onder meer inzicht in:

• Het aantal meldingen over de buitenruimte: groen, wegen, water, verlichting et cetera.
• De inzamelprestaties: de ingezamelde hoeveelheid kilogram per inwoner, verdeeld over de fracties restafval, gft, pmd en papier.
• Het aantal klachten over afvalinzameling. Uitgangspunt is niet meer dan 2,0 klachten per 1.000 aansluitingen.
• Verder monitoren we de voortgang van de maatregelen en acties zoals benoemd in de uitvoeringsagenda van de klimaatstrategie die tot en met 2027 wordt uitgevoerd.

• Voor het behalen van de doelstellingen uit de klimaatagenda en de (zwerf)afvalinzameling is draagvlak en inzet nodig van inwoners. Met uitgebreide communicatie ontstaat hiervoor draagvlak en gaan inwoners hier ook zelf mee aan de slag.
• De komende periode zijn er prijsstijgingen van materialen en uren te verwachten. Hierop is geanticipeerd in de begroting, maar dit blijft onzeker en dus een risico.

Winterswijk wil dat de huidige kwaliteiten - klimaat, biodiversiteit, cultuurhistorisch erfgoed en natuurlijke voorraden - ook beschikbaar zijn voor volgende generaties. Duurzaamheid gaat over het beschermen en behouden van deze waarden. Omdat we wel de gevolgen ondervinden van de verandering van het klimaat, is het ook een ambitie om ons daarop voor te bereiden. In 2050 is Winterswijk klimaatneutraal, energieneutraal en circulair. 

Relevante documenten:

• Akkoord van Groenlo
• Uitvoeringsagenda duurzaamheid januari 2019
• RES 1.0

• Gemiddeld bezoeken 120 mensen per maand ons Centrum Duurzaam Winterswijk.
• Gemiddeld hebben we iedere maand duizend digitale bezoekers op ons Platform Duurzaam Winterswijk.

Het behalen van de opwekdoelstellingen is sterk afhankelijk van technische factoren, zoals de aansluitingsmogelijkheden op het elektriciteitsnet. Ook is het afhankelijk van politieke keuzes rondom de opwek van duurzame energie. 

We willen dat Winterswijk een aantrekkelijke plaats is om te wonen, te werken en te recreëren. Het buitengebied is een belangrijke parel van Winterswijk en verdient een aanpak waarbij we de handen ineenslaan. In de buurtschappen streven we naar behoud van leefbaarheid. In het centrum komen wonen en culturele functies samen, waarbij ontmoeten, ontdekken en ontplooiing voorop staan. Nieuwe ontwikkelingen krijgen de ruimte, met behoud van kwaliteit van de leefomgeving.  

Relevante documenten:

• Woonvisie gemeente Winterswijk 2020-2025
• Volkshuisvestelijk Afwegingskader Woningbouw Winterswijk 2019-2025
• Structuurvisie kom Winterswijk 2010-2020
• Groenstructuurplan Winterswijk
• Omgevingsvisie buitengebied
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit
• Centrumvisie 2021

• Jaarlijks worden gemiddeld 100 woningen gerealiseerd, in totaal 900 nieuwe woningen in de periode 2022-2030. We monitoren het aantal gerealiseerde woningen. Nieuwe woningbouwplannen moeten inspelen op een 'mismatch' tussen vraag en aanbod op de Winterswijkse woningmarkt. (Woon- en Vastgoedmonitor 8RHK)
• Met de Woondeal Achterhoek en de Regionale Woonagenda Achterhoek 2023-2030, hebben wij ons gecommitteerd aan de opgave om 60% betaalbare woningen te bouwen voor 2030.

Dit beleidsveld bestaat uit veel verschillende activiteiten en daarom benoemen wij geen specifieke risico's. In elk project of in elke activiteit worden de risico's zelfstandig afgewogen. Algemene risico's bij gebiedsontwikkeling en wonen zijn wel de prijsstijgingen, denk bijvoorbeeld aan bouw- en investeringskosten. Daarnaast kan ook de stikstofcrisis veel projecten stil leggen. 

Wij koesteren de hoeveelheid en verscheidenheid aan bedrijven in Winterswijk. Bedrijvigheid en de nabijgelegen werkgelegenheid zijn van vitaal belang voor de leefbaarheid en aantrekkingskracht van Winterswijk. Bedrijven moeten voldoende ruimte hebben om zich te ontwikkelen. Samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid wordt voortgezet. Wij streven naar een stabiele arbeidsmarkt. 

In samenwerking met de sector zorgen we jaarrond voor voldoende aanbod in vrijetijdsbesteding. We kijken hierbij ook nadrukkelijk naar evenementen.  

We dragen Winterswijk als merk uit, binnen en buiten Nederland. Ook onderhouden we duurzame relaties met regionale, landelijke en buitenlandse samenwerkingspartners.  Daarnaast maken we actief gebruik van (Europese) subsidies voor de realisatie van onze activiteiten.  

Relevante documenten:  

• Beleidsnota Economie Winterswijk 2017
• Omgevingsvisie Buitengebied 2019
• Centrumvisie 2021
• Raadsbesluit Heroverwegen locatiekeuze bedrijventerrein d.d. 23 maart 2023
• Nota Grenszland Gemeente Winterswijk (2022-2024)

• Beschikbaarheid van direct uit te geven bedrijventerrein op korte termijn.
• Leegstandsontwikkeling op bedrijventerreinen.
• Langetermijnreservering voor voldoende nieuwe bedrijventerreinen volgens vraag- en aanbodontwikkeling, zoals vastgelegd in het Regionaal Programma Werklocaties.
• Groei van het aantal arbeidsplaatsen in Winterswijk (registratie op basis van de provinciale werkgelegenheidsenquête).
• Aantal vierkante meters leegstand in het winkelcentrum.
• Aantal bezoekers aan het winkelcentrum.
• Aantal toeristische overnachtingen.

• Er is geen vrij uitgeefbaar bedrijventerrein meer beschikbaar. Concrete vraag op korte termijn kunnen we niet bedienen. Wel is De Vlijt beschikbaar, maar dit is niet voldoende voor de lange termijn. Dit stelt bedrijven mogelijk voor de keus om uitbreiding uit te stellen dan wel uit te wijken naar een locatie buiten Winterswijk, met verlies aan werkgelegenheid als gevolg.
• Langetermijneffecten van de coronacrisis en de energiecrisis op centrumondernemers kunnen leiden tot meer leegstand en een minder vitaal winkelcentrum.
• Langetermijneffecten van de coronacrisis en de energiecrisis op de toeristische sector kunnen effect hebben op het investeringsvermogen van de sector, de aanbodcapaciteit en het aantal bezoekers.
• Energiecrisis en andere effecten van de oorlog in Oekraïne verstoren de economische ontwikkeling en leiden tot kortetermijninflatie en mogelijk langetermijnrecessie. Dit werkt door in consumentenvertrouwen en -bestedingen, met gevolgen voor alle economische sectoren.

Het nadeel van € 598.000 aan de lastenkant bestaat met name uit :

Vervanging bestaande gemeentelijke speelvoorzieningen

Op 27 maart 2025 heeft de raad besloten voor het jaar 2025 incidenteel €307.000,- beschikbaar te stellen ten behoeve van het vervangen van bestaande gemeentelijke speelvoorzieningen. Hierbij is tevens besloten deze uitgave te dekken via de  reserve instandhouding voorzieningen. Zie ook paragraaf onttrekkingen binnen dit programma. 

Biodiversiteit en landschap  

Van de Provincie hebben we een subsidie ontvangen van € 50.000 voor het uitvoeren van groenblauwe en fysieke maatregelen en het uitvoeren van fysieke maatregelen die de biodiversiteit verhogen in het landelijk gebied van onze gemeente. De voorwaarde is dat de gemeente hetzelfde bedrag als cofinanciering inbrengt. Daarom wordt voorgesteld een budget van € 100.000 beschikbaar te stellen.

Openbaar groen (bijdrage ROVA) 

Deze incidenteel hogere bijdrage aan de ROVA voor beheer openbare ruimte vloeit voort uit diverse areaalmutaties.

Kleine plantsoenmaterialen 

Incidenteel extra budget is benodigd om plantvakken te kunnen  inboeten en te renoveren. Meer uitval door o.a. engerlingen.

Onderhoud begraafplaats

Incidenteel extra budget is benodigd om doodgegane hagen en dode beplanting in najaar te kunnen vervangen.

Daarom wordt voorgesteld bovenstaande budgetten van openbaar groen, kleine plantsoenmaterialen en onderhoud begraafplaats bij te ramen.

Het nadeel van € 60.000 aan de lastenkant bestaat uit een incidentele bijraming van het onderhoudsbudget riolering. Dit betreft het voorstel voor bijraming van het onderhoudsbudget drainage (€ 35.000) en (her) plaatsen peilbuizen (€ 25.000).   

Onderhoudsbudget drainage 
Budget voor 2024 was niet mogelijk om mee te nemen naar 2025. Dit budget is komen te vervallen. Helaas is de deelopdracht van 2024 met een waarde van € 35.000,-- pas in 2025 uitgevoerd.  

(Her) plaatsen peilbuizen.

Budget is onvoldoende voor het plaatsen van nieuwe peilbuizen.  Verwachting is een tekort voor 2025. 

Tijdens de uitvoering van het Water- en Rioleringsprogramma (WRP) 2024-2028 is gebleken dat een aantal noodzakelijke investeringen in de riolering specifiek ten aanzien van het stamriool en het drukrioleringssysteem niet of onvoldoende is meegenomen. Daarom wordt er een voorstel gedaan voor een aanvulling op het Water- en Rioleringsprogramma. Dit leidt tot noodzakelijke dotatie aan de voorziening riolering € 3.860.550. 

Er zijn geen mutaties groter dan € 50.000 geweest.  

Het voordelige resultaat aan de batenkant van € 6.232.000 bestaat uit het resultaat op de grondexploitaties. 

Het nadelige resultaat aan de lastenkant van € 6.725.000 bestaat met name ( € 6.415.000) uit het resultaat op de grondexploitaties. 

Het nadelige resultaat op de grondexploitaties van € 183.000 (€ 6.415.000 hogere lasten - € 6.232.000 hogere baten)  wordt met name verklaard door het complex Spoorzone, met in 2025 per saldo een incidenteel nadeel van € 164.000.

Dit nadeel van € 164.000 bestaat uit een nadeel van € 250.000 van 2025 naar 2026 overgehevelde winstneming en een voordeel van € 86.000 in 2025 gerealiseerde winstneming.   

Toelichting : 

In de begroting 2025 was rekening gehouden met de verkoop van een perceel grond in de Spoorzone aan Stichting Zorggroep Marga Klompé voor de bouw van een zorgcentrum. De planontwikkeling door Marga Klompé is op dit moment nog niet zover dat de grond dit jaar al wordt geleverd. Deze inkomst van € 1.594.750  en de met deze transactie samenhangende winstneming op het complex Spoorzone van € 250.000 komen te vervallen in de begroting 2025 en schuiven door naar 2026.  In de spoorzone is een kavel van 3.910 m2 verkocht voor een koopsom van € 527.850. Verwacht wordt dat deze kavel in 2025 wordt uitgegeven. Door deze verkoop wordt in 2025 een bedrag van circa € 86.000 aan winst gerealiseerd.                         

Het restant nadeel van € 310.000 (€ 6.688.000 - € 6.378.000 grondexploitaties) aan de lastenkant wordt met name verklaard door de incidentele uitgaven van € 65.000 voor afhandeling motie Windmolens Duitsland  en de eenmalige subsidie bijdrage van € 200.000  aan Stichting Buurthuis Den Tappen conform het raadsbesluit van 28 november 2024.

De uitgaven met betrekking tot de afhandeling motie Windmolens Duitsland zijn gericht op onderzoek en lobby EU en juridische ondersteuning bij juridische procedures en is conform het Collegebesluit 12 november 2024.  

Er zijn geen mutaties groter dan € 50.000 geweest.  

De voorgestelde toevoeging van € 1.000.000 aan de reserve  lokale initiatieven is conform het 19 december 2024 bij de 2e voortgangsgrapportage 2024 door de raad aangenomen bijgevoegde amendement A1.

Hierbij is besloten € 1.000.000 aan de bestemmingsreserve Lokale Initiatieven toe te voegen, waarop Terra Temporalis voor een maximum bedrag van € 1.000.000 een beroep kan doen, mits Terra
Temporalis aan de overige voorwaarden van de bestemmingsreserve voldoet. 

De voorgestelde onttrekking aan de reserves van € 1.754.000 bestaat uit de onttrekking van € 1.654.000 aan de reserve  instandhouding voorzieningen en € 100.000 aan de reserve lokale initiatieven 

De onttrekking van € 1.654.000 aan de reserve  instandhouding voorzieningen betreft de onttrekking ten behoeve van zwembad Jaspers  van € 1.347.000 en de onttrekking van € 307.000 ten behoeve van het vervangen van bestaande gemeentelijke speelvoorzieningen.

De onttrekking ten behoeve van zwembad Jaspers is conform het raadsbesluit van 30 januari 2025 en is de dekking voor de uitgave die in Programma 2 , beleidsveld Sport is toegelicht.    

De onttrekking van € 307.000 ten behoeve van het vervangen van bestaande gemeentelijke speelvoorzieningen  is  de dekking voor de uitgave die in Programma 3, beleidsveld openbare ruimte is toegelicht. 

De onttrekking aan de reserve lokale initiatieven ten behoeve de hippische vereniging (€ 85.000) is de dekking voor de uitgave die in Programma 2 , beleidsveld Sport is toegelicht.  

Daarnaast betreft dit een onttrekking ten behoeve van het ontmoetingscentrum voor ouderen (€ 15.000).