Programma 2 Meedoen in Winterswijk

Cultuur verrijkt, brengt mensen samen en verbindt. Het is een belangrijke factor voor het welzijn en de persoonlijke ontwikkeling van onze inwoners. Cultuur draagt ook bij aan een aantrekkelijke fysieke omgeving. Het is dan ook een belangrijke drager van onze toeristische en daarmee ook economische sector. We willen cultuur behouden en waar mogelijk versterken. 

Relevante documenten:

• Cultuurnota;
• Museumvisie;
• Erfgoednota ‘Wi-j doet ’t samen’;
• Beleidsnota ‘Archeologische monumentenzorg in de gemeente Winterswijk’;
• Beleidsnota ‘Aardkundige waarden in Winterswijk’;
• Kerkenvisie Oost Achterhoek. 

• Het culturele aanbod blijft op het hoge niveau:
  Boogie Woogie en de Bibliotheek Oost-Achterhoek voldoen aan de normen van Kwaliteit in Beeld, certificeringskader bibliotheekwerk, cultuur en taal (CBCT). De Vereniging Het Museum en Villa Mondriaan zijn in 2023 Geregistreerd Museum gebleven en voldoen aan de landelijke Museumnorm. De muziekverenigingen hebben hun divisie behouden.
  
  
• Diverse samenwerkingsverbanden zijn succesvol en dragen bij aan het culturele leven in Winterswijk: De musea hebben succesvol samengewerkt binnen het Convenant Samenwerkende Musea. Basisscholen en cultuuraanbieders werkten samen binnen het Convenant Cultuur en Onderwijs. Culturele organisaties (waaronder Boogie Woogie) hebben als Cultuurcoalitie regionaal samengewerkt binnen het Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek.
  
  
• De activiteiten uit de uitvoeringsagenda's zijn behaald:

  De samenwerkende musea hebben uitvoering gegeven aan het uitvoeringsplan 2023. De regionale Cultuurcoalitie heeft uitvoering gegeven aan het CEPA-programma 2023.

De startnotitie voor de Cultuurnota 2024 is vastgesteld. Samen met inwoners en organisaties wordt er gewerkt aan de Cultuurnota 2024.

De culturele partners die samenwerken in het cultuurconvenant hebben in 2023 hun samenwerking verder vormgegeven.

Cultuur en erfgoed werken steeds meer samen met vrijetijdseconomie en onderwijs.  

Sport moet voor iedereen betaalbaar en toegankelijk zijn. Daarom verbinden we sport aan de Inclusie Agenda. Sport levert een belangrijk aandeel in onze preventiedoelen. We stimuleren mensen die weinig tot niet actief zijn, tot meer bewegen.

Relevante documenten:

• Sportnota.
• Lokaal sportakkoord.
• Regionaal sportakkoord.
• Onderzoek 'Financiering sport in Winterswijk’. 

• Het aantal actieve sporters stijgt:
  52% van de bevolking geeft aan actief sporter te zijn (bron: Waar staat je gemeente).
  
  
• Het aantal maatschappelijke activiteiten bij sportverenigingen breidt zich uit:
  FC Winterwijk en FC Trias  organiseerden deze activiteiten al, Atletiekvereniging Archeus is daar nu bijgekomen. Andere verenigingen zijn zich ook bewust van het belang van maatschappelijke activiteiten en kijken naar mogelijkheden daarin. 
  
  
• Door het Sportakkoord Winterswijk sluiten organisaties als onderwijs, zorg en bedrijfsleven zich aan bij activiteiten voor sport en bewegen in Winterswijk:
  Het Sporttakkoord 2.0 wordt nu uitgerold. Partners uit de  zorg, bedrijfsleven, sport en onderwijs zijn aangesloten. 

Doel van dit programma is om sport betaalbaar en laagdrempelig te houden. Ook in 2023 hebben we hiervoor samengewerkt met veel partijen, zoals scholen. Actief Winterswijk was actief in buurten en op scholen om vooral mensen te bereiken die niet uit zichzelf in actie komen. Ook regionaal hebben we samengewerkt aan aansprekende beweegactiviteiten. Met deze activiteiten hebben we ongeveer 3.000 mensen bereikt.

In het kader van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Integraal Zorgakkoord (IZA) zijn er, samen met het onderdeel Volksgezondheid, ketenaanpakken ontwikkeld die erop gericht zijn om mensen zo lang mogelijk gezond en actief te houden. Onder andere door sport en bewegen.

Wij zorgen ervoor dat iedereen kan meedoen in de samenleving. Werk en inkomen en een goed vangnet voor bestaanszekerheid zijn hiervoor belangrijk.  

Winterswijk voelt zich verantwoordelijk voor de opvang van vluchtelingen en we bouwen mee aan een maatschappij waarin iedereen dezelfde kansen heeft. We dragen zorg voor een goede start van nieuwkomers.

Relevante documenten: 

• Integrale Verordening sociaal domein.
• Samen aan het stuur.
• Beleidskader 2018–2022 Sociaal Domein ‘Meedoen in Winterswijk’.
• Beleidsnotitie Wet inburgering 2022. 

• Het aantal bijstandsgerechtigden blijft op het niveau van 2022:
  Het aanhouden van de nullijn voor 2023 is te ambitieus gebleken. Naar aanleiding van de Tweede Bestuursrapportage 2023 van Fijnder is de prognose bijgesteld naar een toename van 3.9%. Het aantal bijstandsgerechtigden is in 2023 echter gestegen met 5,1%. De toename is vooral toe te schrijven aan een hogere instroom van statushouders vanuit de asielopvang, een hogere instroom van inwoners die geen of te weinig inkomen uit werk hebben en een hogere instroom vanuit andere gemeenten (bron: Fijnder).
  
  
• We komen uit met het rijksbudget voor het betalen van bijstandsuitkeringen:
  We hebben in 2023 minder uitgegeven aan bijstandsuitkeringen dan we aan rijksbudget hebben ontvangen (bron: Fijnder).
  
  
• Het aantal problematische schulden daalt:
  Het aantal nieuwe cliënten (uit Winterswijk) bij de Stadsbank met problematische schulden bedroeg in 2023 21. Dit is een daling ten opzichte van 2020 toen het aantal 31 bedroeg. De gemiddelde schuldenlast is gedaald van € 44.934 in 2020 naar € 34.452 in 2023 (bron: Stadsbank).
  
  
• De kosten voor bewindvoering dalen:
  De verstrekte bijzondere bijstand voor bewindvoeringskosten is in 2023 met 3,6% gedaald ten opzichte van 2022. Het aantal cliënten waarvoor bijzondere bijstand voor bewindvoeringskosten is betaald, is in 2023 gedaald van 225 naar 214. Dit is een daling van 4,8% (bron: Fijnder).

Doel van dit programma is om zoveel mogelijk mensen naar werk en (financiële) onafhankelijkheid te begeleiden. In de opgave Armoede hebben gewerkt we aan het structureel bestrijden van armoede. 

Fijnder ontwikkelt de doorgaande ontwikkellijn om zoveel mogelijk mensen te laten uitstromen naar (betaald) werk. Met de arbeidsmatige dagbesteding van Fijnder is hierin een belangrijke stap gezet. Mensen met een laag inkomen ondersteunen we met speciale regelingen. Met dit minimabeleid kunnen zij en hun kinderen blijven meedoen in de samenleving. In 2023 hebben we de energietoeslag uitbetaald aan mensen met een laag inkomen, als tegemoetkoming in de hoge energiekosten.

We vangen vanaf 2022 175 Oekraïense vluchtelingen op in de Vredensehof.

Onderwijs is essentieel voor iedereen. Daarom werken we, samen met onderwijs en verenigingen, aan gelijke kansen. We bouwen onderwijsvoorzieningen conform het Integraal Huisvestingsplan (IHP). Duurzaam, met goede ventilatie en groene schoolpleinen. 

Relevante documenten:  

• Integraal huisvestingsplan Onderwijs 2021-2037.
• Beleidsnotitie Voor- en Vroegschoolse Educatie.   

• Aantal mensen dat deelneemt aan alfabetiseringstrajecten:
  Het aantal deelnemers is 244, waarvan 67 deelnamen aan een digitaal traject.
  
  
• Voortgang (ver)bouw scholen volgens planning eerste fase Integraal Huisvestingsplan (IHP):
  Bij de begroting 2024 is voorgesteld de uitvoering van het IHP te temporiseren, totdat het financiële perspectief van de gemeente is verbeterd. De realisatie van de nieuwbouw ten behoeve van het buurtschapsonderwijs wordt wel conform het IHP voortgezet. Dit vanwege het feit dat de school Miste-Corle inmiddels is gesloten en kinderen in noodlokalen les krijgen. De projecten Integraal Kindcentrum (IKC) Zuidwest (De Schakel, Julianaschool en de Korenburg), Vrijeschool De Esch en 't Kempken worden 'on hold' gezet. Wel wordt er in samenspraak met de betreffende schoolbesturen zoveel mogelijk verder gewerkt aan voorbereidende werkzaamheden, zoals inhoudelijke samenwerking en locatiekeuzes. Deze scholen worden opgenomen in het investeringsprogramma. We brengen de risico's van het vooruitschuiven van de projecten/investeringen in beeld. Denk daarbij aan verdere verduurzaming en verbetering van het binnenklimaat van scholen.  

Met dit programma willen we kinderen zoveel mogelijk gelijke kansen bieden. Daarvoor zetten we Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in. Het bereik van dit aanbod is goed, maar nog niet optimaal. Nog niet alle ouders maken er gebruik van.

Gelijke kansen bieden we ook door de bouw van nieuwe scholen waar wordt gewerkt volgens het principe van het Integraal Kindcentrum (IKC). Bij de begroting voor 2024 is besloten de uitvoering van het IHP te temporiseren, totdat het financiële perspectief van de gemeente is verbeterd. De realisatie van de nieuwbouw ten behoeve van het buurtschapsonderwijs wordt wel conform het IHP voortgezet. De andere projecten worden 'on hold' gezet. Wel wordt er in samenspraak met de betreffende schoolbesturen zoveel mogelijk verder gewerkt aan voorbereidende werkzaamheden, zoals inhoudelijke samenwerking en locatiekeuzes.  

Zie hiervoor de algemene toelichting zoals bij programma 1 opgenomen.

De ontvangen uitkering in 2023 van het Rijk voor de aanpassingen bij de bibliotheek is in 2023 niet besteed. De ontvangen middelen zijn daarom op de post Vooruitontvangen geboekt zodat de middelen beschikbaar blijven om de aanpassingen in 2024 uit te betalen. Hiermee is het nadeel van € 216.000 bij de baten grotendeels verklaard.

Zoals hierboven is aangegeven is het toegekende budget voor de aanpassingen bij de bibliotheek in 2023 niet besteed. Daarom stellen wij voor het budget over te hevelen naar 2024. Hiermee is het voordeel van € 268.000 bij de lasten grotendeels verklaard.

Het nadeel van € 373.000 aan de batenkant wordt grotendeels als volgt verklaard:

• lagere baten buurtsportcoach                                                                                €    54.000 N
• lagere baten uitkering BTW sport                                                                        €    92.000 N
• lagere baten meerkosten energie openbare zwembaden (MEOZ)   € 269.000 N

De in 2023 ontvangen middelen voor de buurtsportcoach zijn niet volledig besteed. De niet bestede middelen zijn geboekt op de post Vooruitontvangen zodat deze middelen in 2024 beschikbaar blijven voor dit onderdeel of terugbetaald kunnen worden aan het Rijk.

We hebben in 2023 een bedrag van de ontvangen specifieke uitkering BTW Sport terug moeten betalen aan het Rijk.

De ontvangen gelden voor de MEOZ-regeling zijn in 2023 niet besteed en daarom is het ontvangen bedrag van het Rijk naar de post Vooruitontvangen geboekt zodat deze gelden voor dit onderdeel in 2024 beschikbaar blijven.

Het voordeel aan de lastenkant van € 726.000 wordt grotendeels als volgt verklaard:

• lagere lasten meerkosten energie openbare zwembaden (MEOZ)   € 269.000 V
• lagere lasten buurtsportcoach                                                                                 €   54.000 V
• lagere doorbelasting                                                                                                      € 348.000 V   

De eerste 2 posten betreffen een specifieke uitkering van het Rijk waarbij de lasten niet of gedeeltelijk in 2023 hebben plaatsgevonden. Wij stellen voor om de niet bestede budgetten over te hevelen naar 2024 zodat deze beschikbaar blijven voor deze onderdelen.

De lagere doorbelasting betreft met name de doorbelaste bedrijfsvoerings- en kapitaallasten. Zie ook de algemene toelichting op de financiële tabel.                                          

Het voordeel van € 3.512.000 aan de batenkant wordt grotendeels als volgt verklaard:

• hogere baten Algemene bijstand  (BUIG)     €    781.000 V
• hogere baten Hulp aan Oekraïners                  € 2.844.000 V
• Lagere bate inburgeringsvoorzieningen       €     231.000 N

De definitieve vaststelling van de BUIG 2023 is hoger uitgevallen dan begroot was over 2023.

De toekenning van het 2e voorschot voor de hulp aan de Oekraïners heeft te laat in 2023 plaatsgevonden om deze nog bij de 2e prognose 2023 mee te kunnen nemen.  Verder heeft de afrekening over het 1e opvangjaar plaatsgevonden met Marga Klompé en hebben wij een fors bedrag terugontvangen.

De ontvangen gelden voor de inburgeringsvoorzieningen zijn in 2023 niet volledig besteed en daarom geboekt naar de post Vooruitontvangen zodat de gelden beschikbaar blijven voor dit onderdeel.

Het nadeel van € 1.526.000 aan de lastenkant wordt grotendeels als volgt verklaard:

• hogere lasten Algemene bijstand                    € 658.000 N
• hogere lasten Energietoeslag                             € 507.000 N
• hogere lasten bijzondere bijstand                    €    96.000 N
• hogere lasten Hulp aan Oekraïners                 € 143.000 N
• Lagere lasten inburgeringsvoorzieningen   € 248.000 V
• Hogere doorbelasting                                              €   69.000 N

Door een stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden zijn de lasten hoger uitgevallen.

De toekenning van het laatste deel van het rijksbudget voor de energietoeslag heeft plaatsgevonden in de decembercirculaire 2023 en daarom konden wij deze niet meer verwerken in de 2e prognose 2023. De overschrijding wordt dus gecompenseerd met een extra bedrag in de Algemene Uitkering 2023.

In 2023 is er meer beroep gedaan op de bijzondere bijstand.

De toekenning van het 2e voorschot voor de hulp aan Oekraïners heeft ultimo 2023 plaatsgevonden en kon niet meer verwerkt worden in de 2e prognose 2023 (zie ook toelichting bij de baten).

De toegekende rijksmiddelen voor de inburgeringsvoorzieningen zijn in 2023 niet volledig besteed. Daarom stellen wij voor het niet bestede deel van het budget over te hevelen naar 2024 zodat de gelden beschikbaar blijven voor dit onderdeel.

De hogere doorbelasting betreft met name de doorbelaste bedrijfsvoerings- en kapitaallasten. Zie ook de algemene toelichting op de financiële tabel.          

Het nadeel van € 68.000 aan de batenkant wordt grotendeels als volgt verklaard:

hogere baten aanpassing schoolgebouwen            €    90.000 V
hogere baten huisvesting AZC/ISK                              € 273.000 V
lagere baten Nationaal Programma Onderwijs    € 350.000 N
lagere baten Onderwijsachterstandenbeleid       €    76.000 N

Een deel van de rijksbudgetten voor de aanpassing van schoolgebouwen stond gereserveerd op de post Vooruitontvangen en is bij de realisatie van de aanpassingen teruggeboekt waardoor de baten hoger zijn uitgevallen.

Naast de rijksmiddelen heeft de gemeente bij  de aanpassingen van de Emmaschool en Pronova aangegeven een deel van de lasten, die niet gedekt worden uit de rijksmiddelen ook te bekostigen. Hiervoor stond op de post Vooruitontvangen een bedrag waar nu een bedrag van € 273.000 aan onttrokken is.

De laatste 2 posten betreffen specifieke uitkeringen van het Rijk waarbij de beschikbare middelen in 2023 niet volledig zijn besteed. De niet bestede middelen zijn overgeboekt naar de post Vooruitontvangen zodat de gelden beschikbaar blijven voor deze onderdelen. 

Het voordeel van € 18.000 aan de lastenkant wordt als volgt verklaard:

• hogere lasten huisvesting Emmaschool                      € 108.000 N
• hogere lasten huisvesting Pronova                               € 167.000 N
• hogere lasten aanpassing schoolgebouwen             €   90.000 N
• lagere lasten Nationaal Programma Onderwijs    € 350.000 V
• lagere lasten onderwijsachterstandenbeleid          €   76.000 V
• lagere doorbelasting                                                               €   47.000 V

Voor de eerste 5 posten verwijzen we naar de toelichting bij de baten  waarbij wij voorstellen om de niet bestede middelen bij het Nationaal Programma Onderwijs en Onderwijsachterstandenbeleid over te hevelen naar 2024.

 De lagere doorbelasting betreft met name de doorbelaste bedrijfsvoerings- en kapitaallasten. Zie ook de algemene toelichting op de financiële tabel.            

Conform de bestaande meerjarenbegroting wordt er € 25.000 gestort in de reserve voor verduurzaming van sportlocaties. Daarnaast is er een bedrag van € 58.000 onttrokken aan de reserve  aanpak inburgering nieuwkomers.