Programma 3 Wonen en werken in Winterswijk

Winterswijk heeft een uniek landschap met veel bijzondere planten en dieren. Om dit te behouden leggen we veel nadruk op biodiversiteit. Wij vinden een gezonde leefomgeving met goede infrastructuur, duurzaamheid en sociale cohesie belangrijk. De betrokkenheid en saamhorigheid van mensen bij hun wijk, buurtschap of dorp vinden we daarin cruciaal.  We creëren voor iedereen een waardevolle leefomgeving die schoon, heel en veilig is. Bereikbaarheid en verkeersveiligheid vinden we van groot belang. Elke Winterswijker, jong of oud, voetganger, fietser of automobilist moet zich veilig kunnen voelen en bewegen.  

We houden het centrum aantrekkelijk voor inwoners en bezoekers. 

We stimuleren wijkkracht door het realiseren van een laagdrempelige ingang bij de gemeente voor vragen op alle domeinen. 

We starten met een pilot voor een wijkregisseur met de primaire focus op Winterswijk-Oost en hanteren hierbij het volgende participatiekader.

Relevante documenten:

• Groenstructuurplan Winterswijk.
• Omgevingsvisie buitengebied.
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit. 

• De kwaliteit van de openbare ruimte voldoet aan het gestelde ambitieniveau:
  Voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte in Winterswijk zijn de standaardkwaliteitsniveaus van het CROW (Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek) Het CROW werkt met verschillende kwalteitsniveaus: van CROW-A+ (zeer hoog beeldkwaliteitsniveau) tot CROW-D (zeer laag beeldkwaliteitsniveau). 
  
  In de hele gemeente Winterswijk is niveau CROW-A van toepassing. Alleen voor onkruidbestrijding op verharding (uitgezonderd het centrum en begraafplaatsen) geldt niveau CROW-B. Het gerealiseerde kwaliteitsniveau wordt bij 90% van de verrichte metingen behaald. 
  92% van de verrichte metingen in 2023 voldeed aan het gestelde ambitieniveau. Bij 8% van de metingen werd onder het ambitieniveau gescoord. De afwijking wordt met name geconstateerd bij de beheercategorie groen en heeft veelal te maken met de aanwezigheid van ongewenste kruiden.
  
  
• Het aantal meldingen van bewoners en gebruikers over de buitenruimte:
  Over heel 2023 zijn 1.767 meldingen geregistreerd. In 2022 waren dit er nog 2.325 meldingen en in 2021 ging het om 2.793 meldingen. Hoewel het totale aantal meldingen met de jaren afneemt is er geen duidelijke trend als het gaat om het aantal meldingen per beheercategorie (groen, meubilair, riolering, verharding en water). 

In de basis zijn beheer en onderhoud gericht op een openbare ruimte die schoon, heel en veilig is. De openbare ruimte is de plek waar mensen elkaar ontmoeten, naar hun werk gaan, spelen, sporten en ontspannen. Steeds vaker wordt de openbare ruimte ook als middel gezien om maatschappelijke doelen te realiseren. Bij aanleg, herinrichting en reconstructie is het creëren van een waardevolle woon-, werk- en leefomgeving dan ook een uitgangspunt. Bijvoorbeeld door de buitenruimte aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering. 

Samen met inwoners en ondernemers zorgen we voor een schone leefomgeving. We waarborgen een optimale milieukwaliteit en richten ons op de basisvoorwaarden gezond, schoon en veilig. 
Voor het onderhoud van de riolering maken we transparante keuzes op basis van en risicoafweging. Om in de toekomst gezond en veilig te kunnen wonen verkleinen we de kans op wateroverlast, droogte en hittestress.

Relevante documenten:

• Gemeentelijk waterplan 2019 – 2023.
• Klimaatadaptatiestrategie en uitvoeringsagenda (raadsbesluit sept. 2022).
• Huishoudelijk grondstoffenbeleid Winterswijk 2013-2017.
• Afvalstoffenverordening Winterswijk 2015.
• Uitvoeringsbesluit afvalstoffenverordening Winterswijk 2018. 

• Handhaven en zo mogelijk verhogen van het scheidingspercentage:
  Het scheidingspercentage is het deel van het huishoudelijke afval dat door inwoners gescheiden wordt aangeboden. In 2023 ligt het scheidingspercentage in Winterswijk op 88%. Daarmee scoort het gelijk aan 2022, maar nog steeds ruim boven het landelijk gemiddelde van 69%.
  
  
• Verhogen zuiverheid fracties Plastic, Metalen en Drankkartons (PMD) en Groente-, Fruit- en Tuinafval (GFT):
  PMD: in 2023 werd 1.531 ton/kg ingezameld, waarvan 75 ton/kg werd afgekeurd. 
  GFT: in 2023 werd 5.305 ton/kg ingezameld, waarvan 61 ton/kg werd afgekeurd. 
  
  Hoewel deze cijfers nog niet officieel bevestigd zijn, houden wij rekening met een kleine procentuele stijging van afkeur van beide fracties. Verder dient een kanttekening geplaatst te worden bij deze cijfers. Verwerkingsbedrijven keuren de hele vracht. Wordt afwijkend afval geconstateerd, dan leidt dit mogelijk tot afkeur van de hele vracht. 
  
  
• Reduceren hoeveelheid restafval:
  De hoeveelheid restafval bevat vaak nog waardevolle grondstoffen zoals GFT en PMD. Deze grondstoffen hebben een hogere potentie voor hergebruik. De hoeveelheid restafval (kg) per inwoner is sinds de invoering van het nieuwe inzamelsysteem (diftar) in 2016 gedaald van 174 kg/inwoner in 2015 naar 52 kg/inwoner in 2023. Daarmee wordt de dalende trend voortgezet.
  
  
• Terugdringen van het aantal nulaanbieders:
  Nulaanbieders zijn huishoudens die in een jaar tijd geen enkele keer restafval aanbieden en dus niet het variabele tarief betalen. Sinds de invoering van diftar in 2016 is het aantal nulaanbieders in Winterswijk fors gestegen. Dit leidt doorgaans tot restafval en vervuiling in andere fracties en kan diverse oorzaken hebben. Ten opzichte van 2021 en 2022 blijft het percentage nulaanbieders redelijk stabiel, maar met 20% onverminderd hoog. 
  
  
• De maatregelen en acties zoals benoemd in de uitvoeringsagenda van de klimaatstrategie worden in de komende jaren tot en met 2027 uitgevoerd:
  Een aantal maatregelen zijn nog in de ontwerp- of onderzoeksfase. Daardoor zijn wij genoodzaakt om enkele maatregelen van 2023 naar 2024 over te hevelen. Uiteindelijk moet alles voor 2027 uitgevoerd zijn. Het opstarten van projecten in de openbare ruimte vergt tijd vanwege de afstemming met belanghebbenden. Jaarlijks wordt de voortgang gemonitord. Projecten in de omgeving van het Gerrit Komrij College en de Wooldstraat stonden gepland voor 2023, maar zijn in het eerste kwartaal van 2024 alsnog in uitvoering gegaan.

Winterswijk blijft inzetten op het verbeteren van afvalscheiding en het terugdringen van vervuiling en verstoring in de inzameling. Daarmee komt de transitie van afval naar grondstof weer een stap dichterbij, wordt afkeur door vervuiling voorkomen en blijven onnodige verwerkingskosten ons bespaard.

Klimaatadaptatie blijft een urgent thema voor Winterswijk. We ondervinden steeds vaker hinder van de gevolgen van extreme buien, een stijgende temperatuur, maar ook langdurige periodes van droogte. Met andere woorden: we krijgen steeds vaker te maken met wateroverlast en hittestress. De gemeente Winterswijk probeert de buitenruimte hier zo goed mogelijk op aan te passen, oftewel klimaatadaptief te maken.

Wordt verder uitgewerkt in de opgave Duurzaamheid.

We willen dat Winterswijk een aantrekkelijke plaats is om te wonen, te werken en te recreëren. Het buitengebied is een belangrijke parel van Winterswijk en verdient een aanpak waarbij we de handen in een slaan. In de buurtschappen streven we naar behoud van leefbaarheid. In het centrum komen wonen en culturele functies samen waar ontmoeten, ontdekken en ontplooiing voorop staan. Nieuwe ontwikkelingen krijgen ruimte, met behoud van kwaliteit van de leefomgeving.  

Relevante documenten:

• Woonvisie gemeente Winterswijk 2020–2025.
• Volkshuisvestelijk Afwegingskader Woningbouw Winterswijk 2019–2025.
• Beoordelingskader wonen met zorg 2020 t/m 2023.
• Structuurvisie kom Winterswijk 2010-2020.
• Groenstructuurplan Winterswijk.
• Omgevingsvisie buitengebied.
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit.
• Centrumvisie 2021.

• Jaarlijks worden er 120 woningen gerealiseerd of zijn er in aanbouw, minimaal 500 in de periode 2022-2027:
  In 2023 zijn 139 nieuwe woningen gerealiseerd, zowel in de kern van Winterswijk als in de buurtschappen en het buitengebied. Op 31 december 2023 waren vijftien woningen in aanbouw. Sinds 2022 zijn er 223 woningen gerealiseerd.

• Nieuwe woningbouwplannen moeten inspelen op een 'mismatch' tussen vraag en aanbod op de Winterswijkse woningmarkt (Woon- en Vastgoedmonitor 8RHK):
  De woningbouwplanningslijst per 31 december 2023 bevat 1.216 nieuwe woningen. Daarvan is 29,7% sociale huur tot € 879,66 per maand. 30,9% is betaalbare koop tot € 355.000 of huur tussen € 879,66 en € 1.123. 39,4% valt in de dure categorie. Splitsingen in het buitengebied en woningbouwplannen van enkele woningen vallen vaak in de categorie overig.
  
  Bij grotere woningbouwplannen maken we afspraken over betaalbare koop en huur om in te spelen op de lokale 'mismatch'. Dit doen we door het maken van afspraken in anterieure overeenkomsten. Het aantal plannen voor sociale huurwoningen is sinds 2022 flink toegenomen vanwege de gestegen zoektijden voor een sociale huurwoning. 

Wonen

Landelijke beleidsontwikkelingen voor woningbouw hebben effect op het lokale beleid in Winterswijk. Versnellen van woningbouw, inzet op betaalbaarheid en het huisvesten van aandachtsgroepen zoals statushouders en uitstroom vanuit zorg zijn enkele van de opgenomen thema’s in de Nationale Woon- en Bouwagenda. Dit is voor de Achterhoek vertaald in de Regionale Woondeal Achterhoek en in de Regionale Woonagenda Achterhoek 2023-2030. Deze zijn beide in 2023 vastgesteld. Ook is het Volkshuisvestelijk Afwegingskader Woningbouw Winterswijk herijkt en vastgesteld waardoor nu ook de betaalbaarheidseisen in lokaal beleid zijn geborgd.

In 2023 zijn 139 nieuwe woningen gerealiseerd en is gewerkt aan verschillende woningbouwplannen. Daarmee willen we inspelen op de woningbehoefte van jong tot oud, zowel in de kern als in de buurtschappen en het buitengebied. Betaalbare woningbouw is daarbij van groot belang, zoals meer sociale huurwoningen.

Aan de zuidkant van Winterswijk is het plan Narcisstraat in voorbereiding voor 74 woningen in verschillende categorieën. Ook zijn er meerdere woningbouwplannen aan of nabij de Dingstraat. Bovendien werken we aan het woningbouwplan De Rikker, een plan met bijna 200 woningen aan de noordoostzijde van het dorp. In diverse buurtschappen zijn er verschillende woningbouwplannen, met name voor jongeren en jonge gezinnen. 

Mede door de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2024, zijn de bestemmingsplannen voor een groot deel van de woningbouwplannen eind 2023 ter inzage gelegd. Voor de gemeentelijke locatie Ribeslaan is een uitgebreid participatietraject doorlopen met de buurt en met de beoogde doelgroep starters op de woningmarkt. Dit traject geeft ons veel inzicht in de woonwensen van de jongeren in Winterswijk. 

Overig

Eind 2023 heeft de gemeenteraad diverse besluiten genomen die nodig zijn in verband met de Omgevingswet, die op 1 januari 2024 in werking is getreden. Bij diverse projecten zijn besluiten genomen over de voortgang, zoals bij Wooow en de ontwikkeling bij de Steengroeve. Het project om de markt te herontwikkelen is stopgezet. Voor de omgevingsvisie voor de kom hebben we een participatietraject doorlopen om het Verhaal van Winterswijk vorm te geven en opgaven concreter te krijgen. De resultaten zijn weergegeven bij de toelichting op de verschillende activiteiten.

Tijdens de begroting is besloten om voor de diverse ruimtelijke projecten die veel financiële impact hebben, eerst een investeringsprogramma te maken voordat deze in de begroting worden opgenomen. 

Bij het programma Vitaal Platteland is gestart met een herijking, zodat het programma beter aansluit op alle ontwikkelingen die in het buitengebied spelen. 

Wij koesteren de diversiteit aan bedrijven in Winterswijk. Bedrijvigheid en de nabijgelegen werkgelegenheid zijn van vitaal belang voor de leefbaarheid en aantrekkingskracht van Winterswijk. Bedrijven moeten voldoende ruimte hebben om zich te ontwikkelen. Samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid wordt voortgezet. Wij streven naar een stabiele arbeidsmarkt. 

In samenwerking met de sector zorgen we jaarrond voor voldoende aanbod in de vrijetijdsbesteding. We kijken hierbij ook nadrukkelijk naar evenementen.  

We dragen Winterswijk als merk uit, binnen én buiten Nederland. Ook onderhouden we duurzame relaties met regionale, landelijke en buitenlandse samenwerkingspartners. Daarnaast maken we actief gebruik van (Europese) subsidies voor de realisatie van onze activiteiten.  

Relevante documenten:  

• Beleidsnota Economie Winterswijk 2017.
• Omgevingsvisie Buitengebied 2019.
• Centrumvisie 2021.
• Raadsbesluit Locatiekeuze nieuw bedrijventerrein 2021.
• Nota Grenszland Gemeente Winterswijk (2022-2024).   

• Beschikbaarheid van direct uit te geven bedrijventerrein op korte termijn: 
  We hebben in 2023 geen direct uitgeefbare gronden gehad. We zijn bezig met herontwikkeling van de gronden van de oude steenfabriek De Vlijt, dit betreft 4,5 hectare.  De gronden van de Spoorzone zijn in 2023 (deels onder voorbehoud) verkocht.
• Leegstandsontwikkeling op bedrijventerreinen: 
  structureel op een te laag niveau < 1,5 %. Hoort circa 5 % te zijn voor een goede marktwerking. 
  
  
• Lange termijn reservering voor voldoende nieuwe bedrijventerreinen volgens vraag- en aanbodontwikkeling, zoals vastgelegd in het Regionaal Programma Werklocaties:
  Proces locatiekeuze bedrijventerrein. Raadsbesluit voor locatiekeuze van 16 hectare netto. Dit past binnen het geactualiseerde Regionaal Programma Werklocaties Achterhoek 2024-2028.
  
  
• Groei van het aantal arbeidsplaatsen in Winterswijk: registratie op basis van de provinciale werkgelegenheidsenquête, zie tabel.
  
  
• Aantal vierkante meters leegstand in het winkelcentrum in 2023:
  Op dit moment (februari 2024) zijn daar nog geen cijfers over 2023 over bekend. De leegstand lijkt redelijk stabiel. Merendeel van de leegstaande panden in het kernwinkelgebied wordt redelijk snel weer ingevuld.
  
  
• Aantal bezoekers van het winkelcentrum: geen registratie beschikbaar
  
  
• Aantal toeristische overnachtingen:
  676.650 overnachtingen. Bron: Monitor Toerisme Achterhoek 2022, uitgevoerd door bureau Ginder, in opdracht van stichting Achterhoek Toerisme. NB: Er is geen exacte registratie beschikbaar. Dit betreft een modelmatige berekening.
  
  
• Aantal leden Grenzhoppers netwerk: 562.
  
  
• Aantal aangeboden cursussen en aantal deelnemers Grenzhoppers Business School: twintig seminars/trainingen.
  
  
• Aantal toegekende subsidies: 26 (dit zegt niet zoveel, omdat sommige subsidies meerdere jaren doorlopen. Voor de komende rapportage stellen wij voor om te kijken naar de totale stroom aan lopende subsidies, dat is ruim 16,5 miljoen)
  
  
• Aantal georganiseerde lobbybijeenkomsten: vijf
  
  
• Aantal gerealiseerde Goethe certificaten: twee

Banen	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022
Landbouw/Visserij	680	660	640	640	600	590	580	550	560	560
Industrie/Delfstoffenwinning	1.880	1.760	1.780	1.840	1.850	1.900	1.910	1.950	1.970	1.990
Nutsbedrijven	60	40	60	70	50	50	50	60	60	60
Bouwnijverheid	1.090	1.080	1.070	940	1.010	940	900	960	980	1.010
Groothandel	510	530	550	550	580	620	590	590	590	630
Detailhandel/autohandel	2.010	2.070	2.090	2.000	2.090	2.200	2.290	2.500	2.560	2.620
Vervoer, opslag en communicatie	740	640	660	710	700	760	740	680	680	650
Horeca	900	950	930	970	930	1.000	1.030	1.070	980	1.150
Financiële instellingen	220	210	190	130	130	130	110	110	100	90
Zakelijke dienstverlening	860	800	800	800	820	830	820	810	850	910
Openbaar bestuur	270	270	280	350	360	380	390	440	480	470
Onderwijs	670	690	690	700	650	660	720	760	720	790
Gezondheidszorg	3.290	3.290	3.000	2.990	3.000	2.710	2.880	3.120	3.080	3.190
Overige dienstverlening	410	400	410	420	430	450	460	470	450	470
Alle sectoren	13.590	13.390	13.150	13.110	13.200	13.220	13.470	14.070	14.060	14.590
Bron: PWE-Gelderland 2022

Economie
Voor de locatiekeuze van een nieuw bedrijventerrein zijn de randvoorwaarden, de onderzoeksmethodiek en de benodigde omvang bepaald. De herontwikkeling van De Vlijt is gestart. Energiecongestie, als potentiële belemmering van economische ontwikkeling, heeft een hoge prioriteit gekregen. In samenwerking met industriekring OWIN, Oost NL en met subsidieondersteuning van de provincie Gelderland, is een haalbaarheidsstudie gestart naar slimme energieoplossingen op onze bedrijventerreinen (Smart Energy Hub).

Samen met de Vereniging Verblijfsrecreatie Winterswijk (VVW)en 100% Winterswijk is gestart met de nieuwe beleidsvisie Toerisme & Recreatie. De extra impuls voor evenementen is nog niet gestart vanwege capaciteitsgebrek. De herinrichting van de Markt is geannuleerd en verdere uitvoering van de Centrumvisie is op een laag pitje gezet, als gevolg van de begrotingsontwikkelingen. 

Lobby
De basis voor het subsidieloket Winterswijk is in samenwerking met bureau Hezelburcht gelegd door het subsidieloket een vaste plek te geven. Door middel van een subsidiescan is de begroting doorgelicht en zijn kansen op het gebied van verschillende portefeuilles geformuleerd. Voor de Impulsaanpak Winkelgebieden is een werkgroep opgezet die het procesvoorstel voor WoooW gaat voorbereiden. Samen met de gemeenten Aalten, Oost Gelre en Doetinchem is een structureel subsidieoverleg ingeregeld. 

In het kader van het laatste jaar van het Regio Deal project Grensoverschrijdende samenwerking (GROS) heeft de Grenzhoppers Business School het cursusaanbod verruimd. In het kader van de begrotingsontwikkelingen is ervoor gekozen om de Grenzhoppers Business School niet verder voort te zetten. Het Grenzhoppers-netwerk is, door de organisatie van meerdere bijeenkomsten verder uitgebreid. Hoe belangrijk de Duits-Nederlandse contacten zijn, is vooral te zien in crisissituaties, zoals bijvoorbeeld bij de realisatie van windmolens aan de Duitse grens. 

Door deelname aan de European Week of Regions ans Cities en de NRW-dag in Brussel, is het bestuurlijke netwerk verder versterkt. Winterswijk staat als Europa-actieve gemeente prominent op de kaart bij provincie, het Rijk en de Europese Commissie. Uitdagingen, zoals netcongestie en kansen voor een hernieuwbare grensoverschrijdende energie-uitwisseling, kunnen op deze manier laagdrempelig aan de kaak worden gesteld.

In het kader van de duurzaamheidsprijs Green Leaf Award heeft een delegatie vanuit Winterswijk deelgenomen aan Europese netwerkbijeenkomsten. Bijeenkomsten die bijdragen aan het actief houden van het netwerk en ervoor zorgen dat kennisoverdracht ook na het Winterswijkse Green Leaf jaar nog worden voortgezet. Als lid van de Raad van Europa heeft de burgemeester zich samen met de rest van de Nederlandse delegatie ingezet voor kwesties op het gebied van mensenrechten in Europa. De zichtbaarheid van Winterswijk op het Europese toneel maakt dat de gemeente door VNG International is gevraagd deel te nemen aan een USAID project met Georgië, voor een benchlearning traject. Een Oekraïense delegatie heeft in 2023 naast Amsterdam ook Winterswijk bezocht om op een aantal onderwerpen van Winterswijk te leren.     

Op het vraagstuk ‘Elke regio telt’ en het behoud van de spoedeisende hulp (SEH) in de regio is er een uitvoerige lobby gevoerd in Den Haag.    

Zie hiervoor de algemene toelichting zoals bij programma 1 opgenomen.

In dit beleidsveld is aan de lastenkant ten opzichte van de begroting 2023 een voordelig verschil van € 865.000 (V).

Dit verschil is grotendeels als volgt te verklaren:

Lagere kosten LOP en provinciale landschapsprojecten                                              € 187.000 V
Lagere kosten bestrijding japanse duizendknoop                                                             € 171.000 V
Lagere stroom- en onderhoudskosten openbare verlichting                                     € 142.000 V
Lagere kosten openbaar groen (bermbeheer)                                                                     € 138.000 V
Lagere onderhoudskosten wegen buitengebied                                                                € 100.000 V
Lagere kosten verkeer en veiligheid, mobiliteitsplan en verkeersborden           €   63.000 V
Lagere kosten bestrijding eikenprocessierups                                                                    €    39.000 V

Lagere kosten LOP en provinciale landschapsprojecten
Uitvoeringsplan LOP 
Voor diverse projecten zijn offertes ontvangen c.q. zijn opdrachten verstrekt waarvan de werkzaamheden in 2024 uitgevoerd worden. Voorstel is om een deel (€ 108.000) van het restantbudget 2023 naar 2024 over te hevelen. 
Provinciale landschapsprojecten
De Provincie zorgt voor cofinanciering en de beschikbare middelen moeten beschikbaar blijven voor landschapsprojecten.

Voorstel is om het restantbudget 2023 van € 73.000 naar 2024 over te hevelen.

Lagere kosten bestrijding japanse duizendknoop
In 2023 mocht alleen de lopende opdracht aan Donker worden uitgevoerd. Vanuit inkoop werd de verplichting gesteld dat de werkzaamheden Europees moesten worden aanbesteed. Dit is gedurende 2023 aanbesteed en inmiddels is de opdracht gegund aan Donker Groen. Echter heeft hierdoor de bestrijding in 2023 nagenoeg stilgelegen. Door het restant budget van € 75.000 door te schuiven naar 2024 kan de opgelopen achterstand in 2023 in 2024 weer worden goedgemaakt.  Specifiek voor gebied Molenveld : Ook hier wordt voorgesteld het restantbudget van € 96.000 naar 2024 over te hevelen.  Aannemer dient 3 jaar lang te bestrijden en daarna nog 2 jaar te monitoren. Is nu slechts klein deel uitgevoerd.

totaal voorgestelde overheveling voor bestrijding japanse duizendknoop bedraagt € 171.000. 

Lagere stroom- en onderhoudskosten openbare verlichting 
Gemeente Winterswijk telt 7700 verlichtingspunten waarvan 1500 aan het einde van de levensduur zijn. Deze kunnen elk moment uitvallen en enkelen doen dat ook. We stellen voor om een deel (€ 130.000 ) van het restantbudget 2023 dat voor de  openbare verlichting in 2023 niet is uitgegeven over te hevelen naar 2024 om daarmee een extra aantal oude masten en armaturen te kunnen vervangen.

Lagere kosten openbaar groen (bermbeheer)      
Voorgesteld word een deel (€ 138.000) naar 2024 over te hevelen. Bedrag is voor uitvoering van ecologisch bermbeheer en slotenbeheer. Door de natte omstandigheden is het werk nog maar deels uitgevoerd.  Laatste deel werk wordt uitgevoerd in 1e kwartaal 2024 door ROVA. 

Lagere onderhoudskosten wegen buitengebied 
Dit is grotendeels veroorzaakt door de krappe personeelsbezetting bij de aannemer(s) als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt en de slechte weersomstandigheden.  

Lagere kosten verkeer en veiligheid , mobiliteitsplan, verkeersborden. 
Dit betreft onder andere het mobiliteitsplan. Voor het mobiliteitsplan is in 2023 nog niet het volledige budget gebruikt. Er is een aanbetaling gedaan van € 19.000 en de tweede helft volgt bij oplevering.

Lagere kosten bestrijding eikenprocessie rups   
Bestrijding is in 2023 is ten opzichte van de begroting mee gevallen. De bestrijding fluctueert elk jaar. 

Het nadeel van € 347.000 aan de batenkant betreft de lagere rioolheffing. Dit wordt verklaard doordat in de begroting van 2023 is uitgegaan van een belast verbruik van 1.430.000 m³. Het daadwerkelijke verbruik ligt substantieel lager, namelijk 1.216.000 m³. Dit verschil van 214.000 m³ is de reden voor de afwijking.  

Het nadeel van € 180.000 aan de lastenkant betreft met name de hogere bijdrage aan de Rova voor de afvalverwerking als gevolg van hogere verwerkingskosten voor grof tuinafval en GFT.  

De hogere baten van € 1.102.000 worden grotendeels als volgt verklaard:
•    Lagere inkomsten Energiebesparende maatregelen           € 706.000 N
•    Lagere inkomsten Klimaat- en energiebeleid (CDOKE)    € 413.000 N

Bij beide specifieke uitkering van het Rijk zijn de werkelijke uitgaven in 2023 lager uitgevallen dan het Rijkbudget. De niet bestede middelen worden meegenomen naar 2024 en zijn overgeboekt naar de post Vooruitontvangen zodat ze in 2024 beschikbaar blijven.

De lagere lasten van € 1.363.000 worden grotendeels als volgt verklaard:
•    Lagere lasten Energiebesparende maatregelen          € 706.000 V
•    Lagere lasten Klimaat- en energiebeleid (CDOKE)    € 413.000 V
•    Lagere lasten Ontzorgpakket duurzaamheid                 €   43.000 V
•    Lagere doorbelasting                                                                    €   81.000 V

De eerste 2 posten betreffen specifieke uitkeringen van het Rijk waar de uitgaven in 2023 lager zijn uitgevallen dan het Rijksbudget. De niet bestede middelen mogen na 2023 ook nog besteed worden en daarom stellen we voor deze bedragen over te hevelen naar 2024.
De kosten voor het ontzorgpakket duurzaamheid zijn lager uitgevallen omdat veel kosten onder de specifieke uitkeringen verantwoord kunnen worden.
De lagere doorbelasting betreft met name de doorbelaste bedrijfsvoerings- en kapitaallasten. Zie ook de algemene toelichting op de financiële tabel.  

Het nadeel van € 2129.000 aan de batenkant en het voordeel van € 3.429.000 aan de lastenkant bedraagt per saldo een voordeel € 1.300.000.  Het verschil aan de baten- en lastenkant betreft voor een groot deel de resultaten op de grondexploitatie, waarbij voor nadere detaillering wordt verwezen naar paragraaf G  Grondbeleid.

Het voordeel aan de batenkant exclusief grondexploitatie bedraagt € 258.000 hetgeen met name wordt verklaard door : 

-hogere opbrengsten uit opgelegde dwangsommen                  € 50.000  V

-hogere opbrengsten uit bestemmingsplanleges                         € 31.000  V

-hogere opbrengsten bouwleges                                                            € 211.000 V

-diverse lagere opbrengsten                                                                       € 34.000 N

hogere opbrengsten uit opgelegde dwangsommen 
Dit is voornamelijk als gevolg van het alsnog ontvangen van in 2016 en 2017 als oninbaar afgeboekte dwangsommen. 

hogere opbrengsten uit bestemmingsplanleges.
Dit is als gevolg van een hoger aantal afgehandelde verzoeken met betrekking tot bestemmingsplanwijzigingen.   

hogere opbrengsten bouwleges       
De bouwleges zijn gedurende 2023 met een bedrag van € 340.000 naar boven bijgesteld. Dit is gedaan omdat de beoogde invoeringsdatum van de Omgevingswet en de daarbij behorende Wet kwaliteit bouw (Wkb) eerst 1 juli 2023 was. Dit zou betekenen dat per 1 juli 2023 veel minder leges in rekening zouden kunnen worden gebracht omdat het technische deel van een bouwvergunning ondergebracht zou worden bij private kwaliteitsborgers en niet meer bij de gemeente. In eerste instantie zijn daarom de leges bij het opstellen van de begroting 2023 lager begroot. Gedurende 2023 is bekend geworden dat de Wkb (deels) in werking treedt op 1 januari 2024 waardoor de 2e helft van 2023 leges voor het technische deel in rekening worden gebracht. Hierop is een prognose uitgebracht van de nog te verwachten bouwplannen. In de laatste maanden van 2023 zijn er nog een aantal grotere projecten aangevraagd en nog in 2023 vergund. Onder andere 2 grote projecten op park Achterhoek (bouw van zorginstellingen), verbouwing aan nutsvoorziening (waterzuiveringsinstallatie) en een aantal woningbouw-projecten. Hierdoor zijn de bouwleges op rekeningbasis € 211.000 hoger uitgevallen dan waarvan was uitgegaan bij de 2e voortgangsrapportage 2023.

Het voordeel aan de lastenkant exclusief grondexploitatie bedraagt € 1.116.000 (V)

-overheveling projectbudget Triparti                                                € 685.000  (V)

-overheveling budget voor het siloterrein                                         € 67.000 (V)

-overheveling budget wijkaanpak                                                         € 43.000 (V) 

-overheveling deelbudget afdekking kleiput                                  € 30.000  (V) 

-overheveling restantbudget project Wooow                                € 24.000 (V)

-overheveling budget invoering Omgevingswet                           € 46.500 (V)

overheveling projectbudget Project Triparti 
Het voorstel is het budget van het driehoeksinitiatief Spoorbosje- Dingstraat - Busremise naar 2024 over te hevelen om dit in 2024 uit te kunnen voeren.  Het separate raadsbesluit hieromtrent is van september 2023.

overheveling budget voor het siloterrein
De belanghebbende heeft de afrekening voor de subsidie ingediend. Er ontbreekt nog een bevestiging waaruit blijkt dat is voldaan aan alle verplichtingen. Daarom is dit nog niet afgewikkeld. We verwachten de subsidies in 2024 vast te stellen en af te rekenen.

overheveling budget wijkaanpak   
Voorgesteld wordt het restantbudget over te hevelen om in 2024 hier nader invulling aan te kunnen geven, waaronder de  dorpendeal voor Winterswijk Oost.  

overheveling budget invoering Omgevingswet
Een deel ( € 46.500) van het budget invoering Omgevingswet is naar 2024 overgeheveld. 
Op basis van de Impact-analyse Wet Kwaliteit Bouw (Wkb) is jaren terug besloten dat als de Omgevingswet en Wet kwaliteit bouwen worden ingevoerd minder inzet op bouwtechnische toetsing van bouwplannen benodigd is. Echter, vlak vóór 1 januari 2024 zijn veel (grote) aanvragen bouw ingediend omdat initiatiefnemers nog graag van de bestaande procedure gebruik willen maken waarbij de gemeente verantwoordelijk is voor de bouwtechnische toetsing bij een vergunning. Dit betekent dat er sprake is een groter aantal aanvragen, dan gemiddeld. En deze aanvragen behoren wettelijk gezien volgens de oude procedure afgehandeld te worden. Hierdoor is langer ondersteuning van specialistische bouwtechnische medewerkers vereist. Daarnaast heeft eind november 2023 de minister bekend gemaakt dat de gehele Wkb niet helemaal in werking treedt. Dit betekent dat (evaluatie-moment juni 2024) voor verbouw de bouwtechnische toetsing van een vergunning-aanvraag onder bevoegdheid blijft van de gemeente en de gemeente verantwoordelijk blijft voor het uitvoeren van de specialistische bouwtechnische werkzaamheden bij een vergunning voor verbouw. Ook in dat licht bezien is in 2024 langer bouwtechnische toetsing nodig. Om deze redenen wordt voorgesteld om een bedrag van € 46.500 over te hevelen naar 2024.  

Baten :
Door met name hogere inkomsten aan toeristenbelasting € 42.000 en marktgelden € 22.000 zijn de baten € 73.000 hoger uitgevallen

Lasten:
De lagere lasten van € 349.000 worden grotendeels als volgt verklaard:
-    Lagere lasten uitvoering economisch beleid                     €    95.000 V
-    Lagere lasten uitvoering vrijetijdseconomie                     € 111.000 V
-    Lagere doorbelasting                                                                       €    83.000 V

Het grootste gedeelte van het budget voor de uitvoering economisch beleid is bestemd voor de toekomstbestendige bedrijventerreinen. Dit project loopt ook na 2023 door en daarom stellen we voor een bedrag van € 75.000 over te hevelen naar 2024.
Het project toerisme en recreatie loopt ook in 2024 door en daarnaast is er geen capaciteit beschikbaar geweest in 2023 voor het ondersteunen van evenementen voor jongeren. Inmiddels zijn er ideeën aangedragen door evenementenorganisatoren en de Wuh. Daarom stellen we voor een bedrag van € 86.450 over te hevelen naar 2024.  De lagere doorbelasting  betreft met name de doorbelaste bedrijfsvoerings- en kapitaallasten. Zie ook de algemene toelichting op de financiële tabel.  

De onttrekking aan de reserves van € 740.000 bestaan uit: 

De onttrekking/vrijval van € 629.000 van de bestemmingsreserve onderhoud algemene begraafplaats. 

Het College heeft bij de jaarrekening 2022 aan de Raad toegezegd de bestemmingsreserve Onderhoud graven bij de jaarrekening 2023 op te heffen. 

In de jaarrekening 2022 is het volgende opgenomen :  
Bij de begroting 2023 is aangegeven dat de bestemmingsreserve Onderhoud graven bij de jaarrekening 2022 zou worden opgeheven. De overdracht van de islamitische begraafplaats aan het Kerkgenootschap Nederlands Islamitische Waqf vindt een jaar later plaats dan gepland. Daarom stellen we voor om de bestemmingsreserve Onderhoud graven pas in 2023 op te heffen. Hierdoor kunnen afwikkelingskosten van de overdacht nog ten laste komen van de reserve.

Er komen in 2024 geen uitgaven meer de overdracht van de islamitische begraafplaats aan het Kerkgenootschap Nederlands Islamitische Waqf.  Vandaar is het voorstel de bestemmingsreserve Onderhoud graven bij de jaarrekening 2023 op te heffen. 

De voorgestelde jaarlijkse onttrekking aan de reserve dekking kapitaallasten herinrichting Notaristuin van € 12.000 betreft de rente en afschrijving van het enkele jaren geleden in de begroting opgenomen krediet herinrichting Notaristuin.

De voorgestelde onttrekking van € 45.000 op basis van de in 2023 gerelateerde uitgaven aan de reserve wijziging inzamelstructuur huishoudelijk afval leidt er toe dat deze reserve na de jaarrekening 2023 leeg is en wordt opgeheven.

Tot slot wordt voorgesteld de in 2023 gedane uitgaven voor het Project Stedelijke herverkaveling van € 78.000 te dekken uit de onttrekking uit de daarvoor beschikbare reserve.