Programma 3 Werkend Winterswijk

Winterswijk is een aantrekkelijke plaats om te wonen, te werken en te recreëren. Bestaande functies en nieuwe ontwikkelingen krijgen volop ruimte, met behoud van de kwaliteit van de leefomgeving voor nu en in de toekomst. We willen groeien naar 31.000 inwoners.

Relevante documenten:

• Woonvisie gemeente Winterswijk 2020-2025
• Volkshuisvestelijk Afwegingskader Woningbouw Winterswijk 2019-2025
• Beoordelingskader wonen met zorg 2020 tot en met 2023
• Uitvoeringsagenda duurzaamheid 2019-2022
• Structuurvisie kom Winterswijk 2010-2020
• Groenstructuurplan Winterswijk
• Omgevingsvisie buitengebied
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit
• Ambitiedocument Omgevingswet
• Centrumvisie 2021

• Jaarlijks zijn 120 woningen gerealiseerd of in aanbouw, minimaal 500 in de periode 2019-2024.

In 2022 zijn 79 nieuwe woningen gerealiseerd. Op 31 december 2022 waren er 107 in aanbouw. Vanaf 2019 zijn 362 nieuwe woningen gebouwd. 

• Nieuwe woningbouwplannen moeten inspelen op een ‘mismatch’ tussen vraag en aanbod op de Winterswijkse woningmarkt (Woon- en Vastgoedmonitor 8RHK).

De woningbouwplanningslijst per 31 december 2022 bevat 1.196 nieuwe woningen. 28,4 % van deze woningen is sociale huur tot € 808,- per maand. 25,8% van de woningen is betaalbare koop tot € 355.000,-  of betaalbare huur € 808,- tot € 1.000,- per maand (volgens de uitgangspunten van de Nationale Woon- en Bouwagenda). 45,7% van de woningen valt in de dure categorie of is nog onbekend. 

Vergeleken met het begin van 2022 is het aantal plannen voor sociale huurwoningen toegenomen. Dit betreft voornamelijk De Woonplaats. De toename is noodzakelijk vanwege de toegenomen vraag. Bij veel andere woningbouwplannen zetten we in op betaalbare koop en huur. Zo spelen we in op de lokale mismatch, onder andere bij de plannen waarover nog geen afspraken zijn gemaakt. Dit doen we door afspraken te maken in anterieure overeenkomsten.

Exacte cijfers zijn nog niet te benoemen, omdat nog niet alle besluiten zijn genomen. De Woord in Corle, Bouwen op Droppers in Woold en het project Ribeslaan zijn voorbeelden van woningbouwplannen met betaalbare koop of huur. Ook bij de plannen WoooW, Narcisstraat en op de locatie van speeltuin ’t Kreil zetten we in op voldoende betaalbare woningen. 

Als strategische doelen waren voor 2022 de volgende opgenomen.

• We willen dat het leefklimaat in heel Winterswijk behouden blijft of versterkt wordt. We willen dat iedereen in Winterswijk een passende en duurzame woning kan vinden, die aansluit bij zijn of haar woonwensen, nu en in de toekomst.
• We willen het winkelcentrum, de voorzieningen in de kom van Winterswijk en de kwaliteit van onze woon- en werkgebieden behouden en versterken.
• We willen het waardevolle cultuurlandschap behouden en versterken, met ecologisch, sociaal en economisch toekomstperspectief voor bedrijven en inwoners. Daarnaast behouden en versterken we de recreatieve en belevingswaarde voor bezoekers.

Voor het onderdeel wonen hebben we als volgt bijgedragen aan de doelen.

• Landelijke beleidsontwikkelingen voor woningbouw hebben effect op het lokale beleid in Winterswijk. Versnellen van woningbouw, inzet op betaalbaarheid en het huisvesten van aandachtsgroepen zoals statushouders en uitstroom vanuit zorg zijn enkele van de opgenomen thema’s in de Nationale Woon- en Bouwagenda. Dit is voor de Achterhoek vertaald in de Regionale Woondeal Achterhoek en in de Regionale Woonagenda Achterhoek 2023-2030.
• In 2022 is gewerkt aan verschillende woningbouwplannen. Daarmee willen we inspelen op de woningbehoefte van jong tot oud, zowel in de kern als in de buurtschappen en het buitengebied. Betaalbare woningbouw is daarbij van groot belang, zoals meer sociale huurwoningen. Dit doen we door uitvoering te geven aan de motie over woningbouw op de locatie Narcisstraat. Ook zijn er meerdere woningbouwplannen aan of nabij de Dingstraat. Bovendien werken we aan het woningbouwplan De Rikker, een plan met bijna 200 woningen aan de noordoostzijde van het dorp Winterswijk. De Woonplaats is gestart met de planvorming voor de transformatie van de appartementen aan de Europalaan. In de buurtschappen Meddo, Miste en Corle wordt gebouwd. Ook in de andere buurtschappen zijn er verschillende woningbouwplannen.
• Diverse woningbouwplannen zijn gerealiseerd. Zo is de laatste woning gebouwd op plan Morgenzon. Aan de Landbouwstraat zijn er negen woningen bijgekomen. Ook heeft De Woonplaats sociale huurwoningen gebouwd aan de Vlierstraat. Bovendien zijn diverse woningbouwplannen in aanbouw, zoals de appartementen 'Johanna' aan de Houtladingstraat en appartementen aan de kop van de Meddosestraat.
• In januari 2022 stelde de gemeenteraad een motie vast om onderzoek te doen naar het invoering van een huisvestingsverordening. Dit heeft plek gekregen in een onderzoek naar instrumentarium betaalbare koop en huur. Dit is in december 2022 aan de raad aangeboden.
• Met De Woonplaats en de huurdersvereniging zijn nieuwe prestatieafspraken voor 2023 gemaakt. Onder andere zetten de drie partijen zich gezamenlijk in voor energiebesparing en bewustwording over duurzaamheid bij huurders. Ook zijn afspraken gemaakt om de sociale huurwoningen in Winterswijk versneld te verduurzamen. 

Met de opgave Centrum werken we continu aan het leefbaar houden van ons centrum. Zie ook het beleidsveld 2.5 voor meer informatie over economie en de paragraaf over de opgave. Met het opstarten van de gebiedsaanpak Vitaal Platteland Winterswijk hebben we bijgedragen aan het doel van een leefbaar buitengebied. 

We waarborgen een optimale milieukwaliteit en richten ons op de basiswaarden: gezond, schoon, heel en veilig.

Relevante documenten

• Gemeentelijk waterplan 2019 – 2023
• Huishoudelijk grondstoffenbeleid Winterswijk 2013-2017
• Afvalstoffenverordening Winterswijk 2015
• Uitvoeringsbesluit afvalstoffenverordening Winterswijk 2018

Resultaten afval

-Vermindering zwerfafval
Rova voert maandelijks een beeldkwaliteitsschouw uit om te zien of we onze ambitie halen of dat extra inzet nodig is om zwerfafval op te ruimen of te voorkomen. Het afgesproken beeldkwaliteitsniveau is A van CROW. In 2022 zijn 3593 meetpunten gemonitord. 74 daarvan voldeden niet aan de beeldkwaliteit. Voor 2022 kwam daarmee  het afkeurpercentage op 2,06% . In 2021 was dat nog 2.16%. Hiermee voldoet de waarneming aan het afgesproken beeldkwaliteitsniveau A.

-Monitoring van de kwaliteit van de ingezamelde grondstoffen
De kwaliteit van de ingezamelde grondstoffen voldoet merendeels aan de gestelde eisen. Toch is er nog ruimte voor verbetering, vooral in de kwaliteit van het ingezamelde gft-afval bij hoogbouwcomplexen. Daar vinden we afvalstoffen in het gft-afval die er niet in thuishoren. De verbetering van de grondstoffenkwaliteit is genoemd in 'Evaluatie huishoudelijk grondstoffenbeleidsplan 2013-2017'. Deze evaluatie is in november 2022 aan het college en de raad voorgelegd. De uitkomsten van deze evaluatie worden verwerkt in het geactualiseerde beleidsplan voor huishoudelijke grondstoffen.

-Het aantal kilo's huishoudelijk restafval per inwoner
In 2022 hebben we ongeveer 54 kg restafval per inwoner ingezameld. De landelijke doelstelling van maximaal 100 kg restafval per inwoner in 2020 hebben we in 2016 al behaald.

Resultaten voor klimaat

-Samen met leerlingen, leraren, ouders, Pronova en lokale hoveniers hebben we meerdere schoolpleinen 'ontsteend'. Na het verwijderen van de stenen is er groen voor in de plaats gekomen. Dit groen zorgt voor meer schaduw. Dat helpt tegen de hitte. In de groenvakken kan regen beter en gemakkelijker in de grond zakken. Zo helpt het groen ook tegen de droogte.

-We hebben klimaatadaptieve initiatieven van buren en stichtingen gestimuleerd. Voorbeelden hiervan zijn de Vloeiweide bij de Venemansmolen, de fruitboomgaard bij de Frerikshof en het buurtinititatief van de Generaal Berenschotweg.

- Samen met een werkgroep van ABH-City pakken we zogenaamde hittestressplekken aan. We zijn begonnen in het centrum. Inmiddels zijn er in de Meddosestraat, Ratumsestraat en Wooldstraat zo'n 40 geveltuinen aangelegd. Deze zorgen voor koelere gevels en de opvang van regen.

-Om verder te ontstenen en vergroenen bieden we alle inwoners van Winterswijk de kans om tegels te laten verwijderen. Op de vrijgekomen stukjes grond worden geveltuinen aangelegd. Zo'n 55 aanvragen zijn beloond en uitgevoerd.

In dit programma waarborgen we een optimale milieukwaliteit en richten we ons op de basiswaarden: gezond, schoon, heel en veilig. In de toelichting op de indicatoren leest u meer over de uitkomsten van de uitgevoerde activiteiten. Met risico-gestuurd rioolbeheer en verschillende afvalprojecten dragen we bij aan een gezond en schoon Winterswijk. Daarnaast hebben we veel aandacht besteed aan het opstellen van plannen voor de klimaatagenda. Daarin krijgen de omgang met hittestress en het bevorderen van biodiversiteit een plek. In 2022  is ook de ja -ja-sticker ingevoerd.

Het voordeel van € 115.000 aan de batenkant wordt grotendeels verklaard door hogere graf- en begraafrechten (€ 64.000) en hogere leges voor kabels en leidingen (€ 22.000). 

Hogere baten graf- en begraafrechten
Aan graf-en begraafrechten is € 64.000 meer ontvangen. De hogere baten zijn een gevolg van de verhoging van de tarieven voor begraven vanaf 2022 en een toename van het aantal begrafenissen en verlengingen van graftermijnen.

Het voordeel van € 1.257.000 aan de lastenkant wordt grotendeels als volgt verklaard.

Project Dennenoord                                                   € 405.000  V

Project (afdekken) kleiput                                        € 467.000 V

Leader Achterhoekse projecten                           € 101.000 V

Landschapsontwikkelplan (LOP)                           € 79.000  V

Provinciale landschapsprojecten                           € 87.000 V

Openbare verlichting                                                 € 111.000 V

Kosten Omgevingswet                                                € 47.000 N

Bijdrage Omgevingsdienst Achterhoek            € 68.000 N 

We stellen voor om de volgende restantbudgetten naar 2023 over te hevelen.  

Project Dennenoord 
Komend jaar voeren we de revitalisering hiervan uit. De raad heeft daarover op 26 januari 2023 een besluit genomen. De kosten in de voorbereiding komen voor rekening van dit budget. Het gaat dan om onder andere de bestemmingsplanprocedure en nieuwe overeenkomsten voor de bedrijfsstandplaatsen. We stellen voor het restantbudget van € 405.000 over te hevelen naar 2023.

Project (afdekken) kleiput
Het verondiepen/afdekken van de kleiput is nog niet uitgevoerd. Naar verwachting starten we eind 2023 met de werkzaamheden. Door de aanwezigheid van de oehoe in de nabijheid mag slechts in de maand december gewerkt worden in de kleiput. De werkzaamheden zullen dus meerdere jaren duren. We stellen voor het restantbudget van € 467.000 over te hevelen naar 2023.

Leader Achterhoekse projecten
We stellen voor € 101.000 over te hevelen naar 2023, omdat de afronding van deze Leader-periode de komende jaren nog doorloopt. 

Landschapsontwikkelplan (LOP)
We stellen voor om een bedrag van € 57.500 over te hevelen naar 2023. Hiervoor zijn namelijk diverse verplichtingen aangegaan.  Het resterende deel van de niet-bestede middelen valt vrij.

Provinciale landschapsprojecten
We stellen voor € 85.000 over te hevelen naar 2023. Zo blijven de gelden beschikbaar voor de provinciale landschapsprojecten.

Openbare verlichting
We stellen voor € 111.000 over te hevelen naar 2023 voor diverse deelprojecten voor de openbare verlichting.

Hogere kosten  invoering Omgevingswet
De landelijke overheid heeft de invoeringsdatum van de wet al meerdere keren verplaatst. Mede daardoor is de invoering van de Omgevingswet lastig te plannen. Daardoor zijn zowel activiteiten als de bijbehorende kosten moeilijk van tevoren in te schatten. We moeten continu inspelen op nieuwe ontwikkelingen. In 2022 hebben we ervoor gekozen om een pilot te draaien voor het maken van een omgevingsplan, samen met de gemeente Berkelland. Deze kosten van ongeveer € 30.000 waren niet voorzien. Daarnaast heeft de Omgevingsdienst Achterhoek  buiten de reguliere bijdrage om extra kosten (€ 20.000) voor de invoering van de omgevingswet gemaakt. Deze kosten zijn ten laste van dit budget gekomen. Zie ook toelichting Onttrekking reserve Omgevingswet.

Hogere bijdrage Omgevingsdienst Achterhoek
Aan de Omgevingsdienst Achterhoek is over 2022 een hogere bijdrage van € 68.000 verschuldigd dan begroot. Dit komt vooral door een toename aan afgenomen diensten voor handhaving en specialistische adviezen en een bijdrage in nadelig rekeningsaldo  van de Omgevingsdienst Achterhoek. 

Het voordeel van € 86.000 aan de batenkant wordt met name verklaard door een lagere onttrekking aan de voorziening riolering door lagere riooluitgaven.

Het voordeel van € 328.000 aan de lastenkant  wordt grotendeels als volgt verklaard.

lagere Rova-bijdrage afvalverwerking € 100.000

lagere uitgaven klimaatadaptatie               € 64.000 

lagere uitgaven rioolonderhoud                 € 79.000

Lagere Rova-bijdrage afvalverwerking
Het voordeel van € 100.000 is een eenmalig voordeel door een lagere eindafrekening over 2021 door lagere uitgaven voor tuinafval en een hogere opbrengst voor oud papier.  

Lagere uitgaven klimaatadaptatie  
We stellen voor om het restantbudget van € 64.000 naar 2023 over te hevelen. Dit wordt onder andere ingezet voor klimaatadaptieve inrichting zoals grasbetonstenen en bomen.

Lagere uitgaven rioolonderhoud
We stellen voor om € 33.500 van het restantbudget naar 2023 over te hevelen en in 2023 in te zetten voor risico-gestuurd rioolbeheer. Dit budget vloeit voort uit het vastgestelde Gemeentelijk waterplan (GWP).

Vanuit het Rijk hebben we een subsidie ontvangen voor energiebesparende maatregelen. De niet bestede middelen in 2022 moeten beschikbaar blijven voor dit project en worden geboekt op de post Vooruitontvangen. Hierdoor worden de baten in 2022 verlaagd. Het gaat om een bedrag van € 630.000. Daarmee is het nadeel bij de baten van € 638.000 grotendeels verklaard.

Het voordeel aan de lastenkant van € 905.000 wordt grotendeels als volgt verklaard.

- lagere lasten Energiebesparende maatregelen            € 630.000 V

- lagere lasten Green Leaf                                                             €   56.000 V

- lagere lasten Energiefonds                                                        €   73.000 V

- lagere lasten Duurzame Energie                                            €    36.000 V

Vanuit het Rijk hebben we middelen ontvangen voor het (laten) uitvoeren van energiebesparende maatregelen. De niet bestede middelen moeten beschikbaar blijven voor dit project. Daarom stellen we voor om het resterende budget over te hevelen naar 2023 (zie ook toelichting bij de baten).

We hebben de Green Leaf Award gewonnen. De hieraan verbonden geldprijs moet beschikbaar blijven voor het uitvoeren van projecten en activiteiten. Daarom stellen we voor het resterende budget over te hevelen naar 2023.

We hebben de afgelopen jaren diverse subsidies op het gebied van duurzaamheid weten binnen te halen. Daardoor zijn op andere budgetten gelden overgebleven.  

Dit betreft het resultaat van de grondexploitaties dat bestaat uit baten en lasten.  Er is sprake van een nadelig saldo van de baten en lasten van € 1.081.000. Dit wordt met name verklaard door de toevoeging aan de voorziening binnen het eind  2022 geopende complex De Vlijt door de aankoop van de steenfabriek. Voor nadere detaillering van de grondexploitaties wordt verwezen naar paragraaf G Grondbeleid. 

Het nadeel van € 610.000 binnen beleidsveld Openbare ruimte (3.1) betreft vooral de lagere onttrekking van € 170.000 aan de (bestemmings)reserve Stedelijke herverkaveling. Dit is het gevolg van lagere dan begrote uitgaven en de lagere onttrekking van € 467.000 aan de algemene reserve door de in 2022 niet gerealiseerde begrote afdekking van de kleiput.

Hier staat een voordeel van € 47.000 tegenover vanwege een hogere onttrekking aan de reserve Omgevingswet. Door de hogere uitgaven voor de invoering van de Omgevingswet van € 47.000 is de onttrekking aan de reserve Omgevingswet ook € 47.000 hoger geweest. 

Het nadeel van € 45.000 binnen beleidsveld Klimaat , water en milieu (3.2) wordt verklaard door de lagere onttrekking aan de bestemmingsreserve Wijziging inzamelstructuur huishoudelijk afval. Deze is het gevolg van lagere uitgaven binnen het projectbudget van het beleidsplan Huishoudelijke grondstoffen.     

Bij de begroting 2023 is aangegeven dat de bestemmingsreserve Onderhoud graven bij de jaarrekening 2022 zou worden opgeheven. De overdracht van de islamitische begraafplaats aan het Kerkgenootschap Nederlands Islamitische Waqf vindt een jaar later plaats dan gepland. Daarom stellen we voor om de bestemmingsreserve Onderhoud graven pas in 2023 op te heffen. Hierdoor kunnen afwikkelingskosten van de overdacht nog ten laste komen van de reserve.