Programma 2 Meedoen in Winterswijk

Cultuur verrijkt, brengt mensen samen en verbindt. Cultuur is een belangrijke factor voor het welzijn en de persoonlijke ontwikkeling van onze inwoners. Cultuur draagt ook bij aan een aantrekkelijke fysieke omgeving. Het is daarmee ook een belangrijke drager van onze toeristische alsook de economische sector. We willen cultuur behouden en waar mogelijk versterken. 

Relevante documenten:

• Cultuurnota.
• Museumvisie.
• Erfgoednota ‘Wi-j doet ’t samen’.
• Beleidsnota ‘Archeologische monumentenzorg in de gemeente Winterswijk’.
• Beleidsnota ‘Aardkundige waarden in Winterswijk’.
• Kerkenvisie Oost Achterhoek. 

• Het huidige niveau van het culturele aanbod blijft in stand.
• Diverse samenwerkingsverbanden zijn succesvol en dragen bij aan het culturele leven in Winterswijk.
• De activiteiten uit de uitvoeringsagenda's zijn behaald.

• Het aantal bezoekers blijft achter als gevolg van economische ontwikkelingen.
• Het 'vermarkten' van archeologische en aardkundige waarden lukt onvoldoende door gebrek aan capaciteit (denk aan bijvoorbeeld afname vrijwilligers).
• Bij monumenten wordt het bij onderhoud en restauratie steeds moeilijker om aan vakmensen en materialen te komen. Hierdoor lopen subsidieaanvragen nog wel eens langer door. Of komen er aanvullende kosten doordat er extra schade ontstaat door te lang wachten op herstel.

Het stopzetten van een aantal activiteiten rondom cultuurhistorie kan leiden tot vermindering van het aanbod aan activiteiten op dit onderwerp. 

Het met ingang van 2026 stopzetten van de subsidie voor de coördinatie van cultuureducatie door Boogie Woogie leidt ertoe dat scholen zelf het aanbod van cultuur binnen het onderwijs (primair onderwijs) af moeten stemmen met de cultuuraanbieders. Onze deelname aan het convenant Cultuur en Onderwijs staat onder druk.   

De subsidie aan de stichting Ondernemen met Cultuur wordt verlaagd. Dit betekent dat de stichting Ondernemen met Cultuur minder budget krijgt voor het uitvoeren van activiteiten.

De subsidie aan de lokale omroep wordt naar verwachting per 2026 vervangen door een Rijksbijdrage. De gemeente krijgt vanaf dat moment geen inwonerbijdrage meer vanuit het Gemeentefonds. Het Rijk verstrekt enkel nog bijdrages aan Streekomroepen. Dit houdt in dat er voor negen Achterhoekse gemeenten vanaf dat jaar alleen nog één Streekomroep zal bestaan. Lokale omroepen zullen met deze Streekomroep kunnen fuseren of komen te verdwijnen.

Om te zorgen dat de lokale omroep RTV Slingeland als een gelijkwaardige partner in gesprek kan met Regio8 over de groei naar een streekomroep, wordt vanaf 2024, incidenteel, de gemeentelijk bijdrage verhoogd naar €1,25 per inwoner totdat de subsidie wordt vervangen door de Rijksbijdrage. Deze verhoging van € 18.311 (zijnde (€ 36.561 - € 18.250) wordt niet eerder uitbetaald dan dat gesprekken hierover zijn afgerond en hebben geleid tot een verdere kwaliteitsverbetering van de lokale omroep, waarbij zij wel een lokale kleur en herkenbaarheid zal behouden en de eigen exploitatiebegroting sluitend is waarbij de extra middelen uitsluitend kunnen worden aangewend ten behoeve van de samenwerking richting een streekomroep.

Het realiseren van  het cultuurgebouw binnen Wooow wordt getemporiseerd. Tot Wooow is gerealiseerd houden we de culturele voorzieningen die we in Wooow willen huisvesten, namelijk de bibliotheek en Boogie  Woogie, als voorziening in stand.

De aanleg van historische paden vindt geen doorgang, waardoor de bijdrage van deze paden aan de cultuurhistorie van Winterswijk niet wordt benut. Hierdoor blijft mogelijk een positief effect op het toerisme onbenut. 

De subsidie aan Vereniging het Museum wordt verhoogd met € 5.000, zodat zij de opslagfunctie voor stukken en materialen die historisch van belang zijn, kan blijven vervullen. 

Sport moet voor iedereen betaalbaar en toegankelijk zijn. Daarom verbinden we sport aan de inclusie agenda. Sport levert een belangrijk aandeel in preventiedoelen. We stimuleren mensen die weinig tot niet actief zijn, tot meer bewegen.  

Relevante documenten:

• Sportnota.
• Lokaal sportakkoord.
• Regionaal sportakkoord.
• Onderzoek 'Financiering sport in Winterswijk’. 

• Het aantal actieve sporters stijgt (bron: Waarstaatjegemeente).
• Het aantal maatschappelijke activiteiten bij sportverenigingen breidt zich uit.
• Door het sportakkoord Winterswijk sluiten organisaties als onderwijs, zorg en bedrijfsleven zich aan bij activiteiten voor sport en bewegen in Winterswijk.

De risico's zijn zo divers dat ze in elk project of in elke activiteit apart worden afgewogen.

Het gefaseerd afschaffen van de compensatie zaalhuur zal bij gelijk gebruik van negatieve invloed zijn op de financiële positie van de verenigingen. Compensatie van het inkomensverlies zal mogelijkerwijs leiden tot verhoging van contributies. De betaalbaarheid van deelname aan het verenigingsleven zal voor inwoners met lage inkomens onder druk komen te staan. De kans bestaat dat het aantal aanvragen voor de meedoenregeling kinderen en volwassenen toeneemt waardoor het hiervoor beschikbare budget niet toereikend kan zijn. Bij een toename van het aantal aanvragen voor meedoenregeling kinderen kan dit leiden tot een budgetoverschrijding (open eind regeling). Voor de meedoenregeling volwassenen kan dit betekenen dat mogelijk niet alle aanvragen kunnen worden gehonoreerd, maar de verwachting is dat het budget voldoende ruimte biedt om de toenemende vraag op te kunnen vangen. 

Wij zorgen ervoor dat iedereen kan meedoen in de samenleving. Werk en inkomen en een goed vangnet voor bestaanszekerheid zijn hiervoor belangrijk.  

Winterswijk voelt zich verantwoordelijk voor de opvang van vluchtelingen en we bouwen mee aan de maatschappij waar iedereen dezelfde kansen heeft. We dragen zorg voor een goede start van nieuwkomers.

Relevante documenten: 

• Integrale Verordening sociaal domein.
• Samen aan het stuur.
• Beleidskader 2018 – 2022 Sociaal Domein ‘Meedoen in Winterswijk’.
• Beleidsnotitie Wet inburgering 2022. 

• Het aantal bijstandsgerechtigden blijft op het niveau van 2022.
• We komen uit met het rijksbudget voor het betalen van bijstandsuitkeringen.
• Het aantal problematische schulden daalt.
• De kosten voor bewindvoering dalen. 

• De economie verslechtert waardoor er meer mensen een beroep op een bijstandsuitkering doen.
• Door de hoge inflatie komen er steeds meer mensen met problematische schulden.
• De financiële compensatieregeling van het Rijk voor opvang Oekraïense vluchtelingen wordt niet verlengd terwijl we nog wel Oekraïners opvangen.

Het verlagen van het beschikbare budget voor de Meedoenregeling voor volwassenen kan ertoe leiden dat het plafond van het beschikbare budget wordt bereikt, maar waarschijnlijk biedt het budget voldoende ruimte om de toenemende vraag op te kunnen vangen. 

Het stoppen van de opgave armoedevrij Winterswijk wordt binnen de begroting opgevangen door incidenteel in 2024 een bedrag van € 50.000 vrij te maken. Dit budget zal worden aangewend voor het formuleren van een concreet plan ter realisatie van de doelstelling Winterswijk Armoedevrij 2040 in samenwerking met de gemeenschap en belanghebbende partijen, waaronder het Platform Armoedevrij Winterswijk. Daarnaast zal een deel van dit bedrag worden gebruikt om de netwerken voortkomende uit de opgave financieel te onderhouden totdat zij worden opgenomen in het reeds genoemde plan armoedevrij 2040. Het plan dient als leidraad voor de acties en interventies die zullen bijdragen aan het bereiken van de armoedevrije status in 2040. Dit voorstel beoogt de gemeente in staat te stellen strategische stappen te ondernemen en concrete maatregelen te treffen om de ambitie van een armoedevrij Winterswijk in 2040 te realiseren. De mogelijke voorstellen worden ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenteraad.

De werkaanvaardingspremie die bedoeld was als extra motivatie voor mensen in de bijstand om aan het werk te gaan,  vervalt.  Bemiddeling naar werk kan hierdoor bemoeilijkt worden.

Door het niet invoeren van de Basisbanen vervalt een extra instrument om mensen met een  grote afstand tot de arbeidsmarkt  die moeilijk bemiddelbaar zijn, aan het werk te krijgen.

Onderwijs is essentieel voor iedereen. Daarom werken we aan gelijke kansen samen met onderwijs en verenigingen. 
We bouwen onderwijsvoorzieningen conform het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP), duurzaam, met goede ventilatie en groene schoolpleinen. 

Relevante documenten:  

• Integraal huisvestingsplan Onderwijs 2021-2037.
• Beleidsnotitie Voor- en Vroegschoolse Educatie.   

• Aantal mensen dat deelneemt aan alfabetiseringstrajecten.
• Voortgang (ver)bouw scholen volgens planning 1e fase Integraal huisvestingsplan.

• Integraal huisvestingsplan: stijgende bouwkosten.

De uitvoering van het IHP wordt getemporiseerd totdat het financieel perspectief van de gemeente is verbeterd.  Voor school Woold kunnen we de huidige situatie echter niet langer voortzetten. Daar werken we komend jaar aan een definitieve oplossing. De andere scholen zullen moeten wachten en worden opgenomen in het investeringsprogramma. We zullen de risico's van het vooruitschuiven van investeringen in beeld brengen. Denk daarbij aan verdere verduurzaming en verbetering van het binnenklimaat van scholen.

Zie hiervoor de algemene toelichting zoals bij programma 1 opgenomen.

Het subsidiebedrag voor de restauratie monumenten wordt verhoogd en daarmee wordt de provinciale subsidie ook verhoogd. Hiermee is de verhoging van de baten van € 52.000 grotendeels verklaard.

De verhoging van de lasten van € 333.000 wordt  grotendeels als volgt verklaard:

• structureel hogere lasten restauratie monumenten                € 87.000 N
• incidentele lasten erfgoed - omgevingswet                                   € 40.000 N
• structureel hogere lasten erfgoedcentrum                                   € 18.000 N
• structurele lasten Ondernemen met Cultuur                              € 47.000 N
• structureel hogere lasten subsidie De Storm                               € 27.000 N
• structureel hogere lasten subsidie Boogie Woogie                  € 35.000 N

De kosten voor de restauratie van monumenten zijn fors gestegen en daarom wordt voorgesteld om het beschikbaar te stellen subsidiebedrag te verhogen.  Zoals hierboven al aangegeven wordt daarmee ook de provincale subsidie verhoogd.

Met de invoering van de omgevingswet moeten er op het gebied van erfgoed diverse zaken worden aangepast.

De jaarlijkse bijdrage aan het erfgoedcentrum (ECAL) wordt met name als gevolg van de loonontwikkelingen verhoogd.

De Stichting Ondernemen met Cultuur ontvangt in 2024 een subsidie van € 47.000. De subsidie zal jaarlijks afnemen.

De subsidie aan De Storm en Boogie Woogie is met 4,6 % geïndexeerd.

Voor de jaren 2023 tot en met 2026 ontvangen wij een specifieke uitkering (SPUK) van het Rijk voor het project Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Hiermee zijn de verhoogde inkomsten voor de jaren 2024-2026 verklaard. De inkomsten en uitgaven voor 2023 worden bij de eindejaarsrapportage 2023 verantwoord. Hier staan uitgaven voor dezelfde bedragen tegenover. Hiermee is de verhoging van de baten van € 194.000 grotendeels verklaard.

Het voordeel van € 244.000 bij de lasten wordt als volgt verklaard:

• structureel hogere lasten combinatiefunctie                                                        €   31.000 N
• incidenteel lagere lasten verduurzaming sportveldverlichting                  € 152.000 V
• structureel hogere subsidie zwembad Jaspers                                                    €    20.000 N
• incidenteel hogere lasten Lokaal sportbeleid                                                       €    24.000 N
• structureel lagere doorbelasting                                                                                  € 194.000 V

Zoals hierboven aangegeven ontvangen wij voor de jaren 2023-2026 de SPUK GALA. Voor het onderdeel buurtsportcoach ontvangen wij € 31.000 meer dan al was begroot.

De raad heeft in de loop van 2023 besloten om het voor 2024 beschikbaar gestelde budget voor de verduurzaming van sportveldverlichting naar 2023 te halen. Dat leidt tot een voordeel in 2024.

De subsidie aan zwembad Jaspers is met 4,6 % geïndexeerd.

Vanuit de SPUK GALA is voor het lokaal sportbeleid een bedrag van € 24.000 beschikbaar gesteld.

Voor de lagere doorbelasting ambtelijke kosten en kapitaalasten verwijzen naar programma 4 waar de ontwikkelingen van de ambtelijke kosten en de kapitaallasten worden toegelicht.

De lagere doorbelasting heeft betrekking op de verlaagde doorbelaste ambtelijke inzet en kapitaallasten.

De verhoging van de lasten vanaf 2025 wordt veroorzaakt door hogere doorbelasting van ambtelijk inzet en kapitaallasten.

De detacheringsopbrengsten van de SW-medewerkers worden voor 2024 hoger geraamd. Hiermee is de verhoging van de baten van € 91.000 grotendeels verklaard.

De hogere lasten van € 461.000 worden grotendeels als volgt verklaard:

Structureel:

• lagere lasten opgave Armoede                                    €  123.000 V
• lagere lasten meedoenregeling volwassenen     € 100.000 V
• hogere lasten Bijzondere Bijstand                            €    93.000 N
• lagere lasten basisbanen                                                 €    70.000 V
• hogere lasten Stadsbank                                                 €    50.000 N
• hogere lasten uitvoeringskosten Fijnder               € 688.000 N

Incidenteel:

• lagere lasten werkaanvaardingspremie                 €    94.000 V
• hogeren lasten opgave Armoede                               €     50.000 N

Vanaf 2024 wordt er geen structureel budget meer beschikbaar gesteld voor de opgave Armoede. Voor 2024 wordt nog éénmalig een bedrag van € 50.000 beschikbaar gesteld voor het opstellen van een beleidsplan.

Het beschikbaar gestelde budget voor de meedoenregeling volwassenen wordt gehalveerd omdat het beroep op deze regeling gering is.

Het beroep op de Bijzondere Bijstand zal in 2024 licht toenemen.  De verhoging is gebaseerd op de begroting van Fijnder.

De eerder in de begroting opgenomen lasten voor de werkaanvaardingspremie en basisbanen komen te vervallen omdat voorgesteld wordt beide onderdelen niet op te pakken als gevolg van de door te voeren bezuinigingen.

De kosten voor de Stadsbank en Fijnder stijgen met name door de stijgende loonkosten. 

Door loon- en prijsontwikkelingen vallen de kosten voor het leerlingenvervoer in 2024 hoger uit. Hiermee is het verschil van € 53.000 grotendeels verklaard.

De stijging van de lasten per 2026 wordt veroorzaakt door de in dat jaar ontstane kapitaallasten voor buurtschapsschool Woold. 

De belangrijkste begrote kredieten 2024 (zie ook bijlage 4) binnen dit programma zijn : 

• Voorbereidingskrediet school Woold                            €     276.000
• Toplaag kunstgras FC Winterswijk                                  € 1.147.000
• Trias toplaag kunstgras                                                           €     420.000
• Meddo renovatie toplaag kunstgras                               €     524.000
• Avanti / Wiko kunstgrasveld                                                €     254.584

Er zijn in 2024 geen onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves.