Programma 3 Wonen en werken in Winterswijk

Winterswijk heeft een uniek landschap met veel bijzondere planten en dieren. Om dit te behouden leggen we veel nadruk op de bescherming en verbetering van biodiversiteit. Wij vinden een veilige, gezonde leefomgeving met goede infrastructuur, duurzaamheid en sociale cohesie belangrijk. Die gemeente maken we samen. De betrokkenheid en saamhorigheid van mensen bij hun wijk, buurtschap of dorp vinden we daarin cruciaal. We creëren voor iedereen een waardevolle leefomgeving die schoon, heel en veilig is. Bereikbaarheid en verkeersveiligheid vinden we van groot belang; elke Winterswijker - jong of oud, voetganger, fietser of automobilist - moet zich veilig kunnen voelen en bewegen.  

We houden het centrum aantrekkelijk voor inwoners en bezoekers. 

We stimuleren wijkkracht door het realiseren van laagdrempelige ingang bij de gemeente voor vragen op alle domeinen. 

We maken een integrale analyse van de wijk Winterswijk-Oost op de thema’s ruimtelijke ordening, woningvoorraad, duurzaamheid en sociale samenhang. Aan de hand van die wijkanalyse stelt de wijkregisseur een strategie op voor de wijkaanpak in dit gebied. 

Relevante documenten:

• Groenstructuurplan Winterswijk.
• Omgevingsvisie buitengebied.
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit. 

Indicatoren:

• We werken optimaal en transparant samen met ROVA en inwoners. De resultaten meten we door middel van de maandelijkse beeldschouwrapportage en daarnaast voeren we maandelijks gesprekken over verbetermaatregelen. 
• We monitoren het aantal (klacht)meldingen ten aanzien van de beeldkwaliteit.

Risico's:

• Wijzigingen in de mate van groenonderhoud en bermbeheer leiden tot een ander straatbeeld. Hierover communiceren we met onze inwoners.
• De eenheidsprijzen zijn in beeld. Hieruit blijkt dat het totale budget voor beheer en onderhoud van de openbare ruimte niet toereikend is om aan gemaakte kwaliteitsafspraken te kunnen voldoen. Hierop is geanticipeerd in de begroting. Echter, het totale budget is onder meer onderhevig aan wijzigingen in areaal en materiaalkosten. Dit brengt een bepaalde onzekerheid met zich mee.

Schrappen krediet herinrichting markt en aframen krediet gebiedsontwikkeling Molenveld Driemarkweg. Deze projecten worden in beleidsveld 3.4 toegelicht. 

We schuiven een aantal kredieten door naar 2024. We komen niet meer toe aan deze activiteiten conform de oorspronkelijke planning. Dit zijn geen expliciete bezuinigingen, maar bedragen die een jaar later in de begroting landen. Het betreffen de volgende investeringskredieten:

• Restant van € 150.000 van groenkrediet de Pas.
• Restantkrediet de Pas.
• Kredieten Groenloseweg, Vredenseweg, Masterveldweg en Vosseveldseweg.
• Restant kredieten kunstgrasvelden (FC W'Wijk, Trias, Meddo, Trias natuurgrasveld, Hickory, Archeus).

Aframing krediet (12%) wegen 2024 t/m 2027 op basis van methodiek raambestekken: 12% minder wegopppervlak dat we doorschuiven.

We temporiseren het verledden van openbare verlichting: Led verlichting levert ook besparing op en dit valt dan weg. Voor 1200 ledlampen zou dat een structurele besparing van € 11.000 opleveren. Daarnaast voldoen we dan niet aan het vastgestelde beleidsplan openbare verlichting.

Verlagen beeldkwaliteit openbaar groen:

Kansen:

• Eenvoudig én op korte termijn te realiseren, geen investering vereist.

Risico’s

• Impact op de structurele, technische, kwaliteit van het groen. Hogere renovatiekosten in de toekomst.
• Het beeld van het openbaar groen verandert; het heeft direct zichtbare gevolgen. De kans bestaat dat bewoners beeldkwaliteitsniveau B als rommelig ervaren.
• Daarmee een toename van het aantal meldingen/klachten.
• De genoemde besparing betreft een grove inschatting.

Bermbeheer naar lager niveau: de verkeersveiligheid en de instandhouding van de wettelijk beschermde soorten kunnen in gevaar komen. Daarnaast worden de vastgestelde ambities, zoals verwoord in het bermbeheerplan, niet waargemaakt.

Begraafplaats in de markt zetten: ROVA heeft voor beheer en onderhoud van de begraafplaats jaarrond een structurele inzet van 3fte. Contractueel is vastgelegd dat ROVA in Winterswijk een exclusief recht heeft op de uitvoering van beheertaken in de openbare ruimte.  Op basis van de Aanbestedingswet 2012 kan bij raadsbesluit dit exclusieve recht doorbroken worden. Bij een totale opdrachtwaarde van € 215.000 (ex Btw) dient overgegaan te worden tot een Europese aanbesteding. Gezien de specifieke dienstverlening is het onzeker of een geschikte partij gevonden kan worden die het totale takenpakket behorende bij de begraafplaats op zich kan nemen. De genoemde besparing betreft een grove inschatting.

Schrappen van geraamde kredieten verkeersmaatregelen binnenring centrum. We schrappen de geraamde kredieten die waren opgenomen als alternatieve maatregelen doortrekken Dingstraat. Het gaat om: · Rotonde kruising Laan van Hilbelink-Zonnebrink · Verkeerslichten kruising Dingstraat-Weurden.

Samen met inwoners en ondernemers zorgen we voor een schone leefomgeving. We waarborgen een optimale milieukwaliteit en richten ons op de basisvoorwaarden; gezond, schoon en veilig. Voor het onderhoud van riolering maken we transparante keuzes op basis van een risicoafweging. Om in de toekomst gezond en veilig te kunnen wonen verkleinen we de kans op wateroverlast, droogte en hittestress.

Relevante documenten:

• Gemeentelijk waterplan 2019 – 2023.
• Klimaatadaptatiestrategie en uitvoeringsagenda (raadsbesluit sept. 2022).
• Huishoudelijk grondstoffenbeleid Winterswijk 2013-2017.
• Afvalstoffenverordening Winterswijk 2015.
• Uitvoeringsbesluit afvalstoffenverordening Winterswijk 2018. 

In (beeld)schouwrapportages legt ROVA verantwoording af over de geleverde prestaties. Het gaat hier om behaalde resultaten op het gebied van beheer buitenruimte, maar ook op het gebied van afvalinzameling. Deze rapportages geven onder meer inzicht in:

• Het aantal meldingen over de buitenruimte: groen, wegen, water, verlichting, etcetera.
• De inzamelprestaties: de ingezamelde hoeveelheid kilogram per inwoner verdeeld over de fracties restafval, gft, pmd en papier.
• Het aantal klachten over afvalinzameling. Uitgangspunt is niet meer dan 2,0 klachten per 1000 aansluitingen.
• Verder monitoren we de voortgang van de maatregelen en acties zoals benoemd in de uitvoeringsagenda van de klimaatstrategie die tot en met 2027 wordt uitgevoerd.

• Voor het behalen van de doelstellingen uit de klimaatagenda en de (zwerf)afvalinzameling is draagvlak en inzet nodig van inwoners. Met uitgebreide communicatie ontstaat hiervoor draagvlak en gaan inwoners hier ook zelf mee aan de slag.
• De komende periode zijn er prijsstijgingen van materialen en uren te verwachten. Hierop is geanticipeerd in de begroting, maar dit blijft onzeker en dus een risico.

In dit beleidsveld zijn geen bezuinigingen met effecten. 

Winterswijk wil dat de huidige kwaliteiten, klimaat, biodiversiteit, cultuurhistorisch erfgoed en natuurlijke voorraden, ook beschikbaar zijn voor volgende generaties. Duurzaamheid gaat over het beschermen en behouden van deze waarden. Omdat we wel gevolgen ondervinden van de verandering van het klimaat is het ook een ambitie om ons daarop voor te bereiden. In 2050 is Winterswijk klimaatneutraal, energieneutraal en circulair. 

Relevante documenten:

• Akkoord van Groenlo.
• Uitvoeringsagenda duurzaamheid januari 2019.
• RES 1.0.

• Gemiddeld bezoeken 120 mensen per maand ons Centrum Duurzaam Winterswijk.
• Gemiddeld hebben we 1000 digitale bezoekers op ons Platform Duurzaam Winterswijk per maand.

Het behalen van de opwekdoelstellingen is sterk afhankelijk van technische factoren zoals de aansluitingsmogelijkheden op het elektriciteitsnet. Ook is het afhankelijk van politieke keuzes rondom de opwek van duurzame energie. 

De opgave duurzaamheid stopt. De werkzaamheden zetten we voort vanuit de lijn en worden gedekt door subsidie-inkomsten.

We willen dat Winterswijk een aantrekkelijke plaats is om te wonen, te werken en te recreëren. Het buitengebied is een belangrijke parel van Winterswijk en verdient een aanpak waarbij we de handen ineen slaan. In de buurtschappen streven we naar behoud van leefbaarheid. In het centrum komen wonen en culturele functies samen waar ontmoeten, ontdekken en ontplooiing voorop staan. Nieuwe ontwikkelingen krijgen de ruimte, met behoud van kwaliteit van de leefomgeving.  

Relevante documenten:

• Woonvisie gemeente Winterswijk 2020 – 2025.
• Volkshuisvestelijk Afwegingskader Woningbouw Winterswijk 2019 – 2025.
• Structuurvisie kom Winterswijk 2010-2020.
• Groenstructuurplan Winterswijk.
• Omgevingsvisie buitengebied.
• Beleidsvisie landschap en biodiversiteit.
• Centrumvisie 2021.

• Jaarlijks zijn gemiddeld 100 woningen gerealiseerd, in totaal 900 nieuwe woningen in de periode 2022 t/m 2030. We monitoren het aantal gerealiseerde woningen. Nieuwe woningbouwplannen moeten inspelen op een “mismatch” tussen vraag en aanbod op de Winterswijkse woningmarkt (Woon- en Vastgoedmonitor 8RHK).
• Met de  Woondeal Achterhoek en de Regionale Woonagenda Achterhoek 2023-2030 hebben wij ons gecommitteerd aan de opgave om 60% betaalbare woningen te bouwen voor 2030 (32% betaalbaar en 28% sociale woningen). We monitoren het aantal gerealiseerde betaalbare en sociale woningen.

Dit beleidsveld bestaat uit veel verschillende soorten activiteiten en daarom benoemen wij geen specifieke risico's. In elk project of in elke activiteit worden de risico's zelfstandig afgewogen. Algemene risico's bij gebiedsontwikkeling en wonen zijn wel de prijsstijgingen, denk aan bijvoorbeeld bouw- en investeringskosten.  En denk ook aan de stikstofcrisis die veel projecten stil kan leggen. 

In dit beleidsveld zijn er meerdere effecten. We stoppen/temporiseren diverse projecten:

• WoooW: we gaan de planning temporiseren en gaan in een investeringsprogramma opnemen hoe we verder gaan. We starten wel met de winkels en woningen op het Weurden en we gaan ook aan de slag met het centrumparkeren als de kans zich voordoet. Voor wat betreft het cultuurgebouw wachten we de uitkomst van de subsidieaanvraag impuls winkelgebieden af.
• Kleiput: de investering die begroot stond voor het gebied Molenveld wordt afgeraamd. We dekken alleen de kleiput nog af en investeren niet meer verder in het gebied. Wel vindt nog een sanering van de voormalige vuilstort plaats. 
• Markt: de herinrichting van de Markt gaat niet meer door. Dit betekent dat de situatie daar niet wijzigt en er bijvoorbeeld geen verdere vergroening plaats vindt. 
• Steengroeve: de investering voor de weg die benodigd is voor het museum vervalt. De stichting is zelf verantwoordelijk voor de kosten hiervoor. Daarnaast wordt de investering voor de wegomlegging bij het bedrijf Sibelco uit de begroting gehaald. Dit omdat deze investering pas na 2027 plaatsvindt. 
• Oude scholen, nieuwe kansen: het project van de achterblijvende schoollocaties uit het IHP (Integraal Huisvestingsprogramma Onderwijs) vervalt en halen we van de Lijst grote projecten. Vrijkomende schoollocaties worden ontwikkeld per school die vrijkomt. 

Daarnaast nog de volgende effecten:

• Leader: hiervoor is minder budget nodig, dit is ook zo regionaal afgesproken. 
• Verhogen kostendekkendheid markt: hogere legeskosten. 
• Verhogen leges omgevingsplanactiviteiten, dit betekent hogere kosten voor initiatiefnemers. We streven naar (meer) kostendekkendheid. 

Wij koesteren de veelheid en verscheidenheid aan bedrijven in Winterswijk. Bedrijvigheid en nabij gelegen werkgelegenheid zijn van vitaal belang voor de leefbaarheid en aantrekkingskracht van Winterswijk. Bedrijven moeten voldoende ruimte hebben zich te ontwikkelen. Samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid wordt voortgezet. Wij streven naar een stabiele arbeidsmarkt. 

In samenwerking met de sector zorgen we voor voldoende aanbod “het jaar rond” in vrijetijdsbesteding. We kijken hierbij ook nadrukkelijk naar evenementen.  

We dragen Winterswijk als merk binnen en buiten Nederland uit. We onderhouden duurzame relaties met samenwerkingspartners landelijk, regionaal en over de grens. We maken actief gebruik van (Europese) subsidies voor de realisatie van onze activiteiten.  

Relevante documenten:  

• Beleidsnota Economie Winterswijk 2017.
• Omgevingsvisie Buitengebied 2019.
• Centrumvisie 2021.
• Raadsbesluit Heroverwegen locatiekeuze bedrijventerrein d.d. 23 maart 2023.
• Nota Grenszland Gemeente Winterswijk (2022 - 2024).   

• Beschikbaarheid van direct uit te geven bedrijventerrein op korte termijn.
• Leegstandsontwikkeling op bedrijventerreinen.
• Lange termijn reservering voor voldoende nieuwe bedrijventerreinen volgens vraag- en aanbodontwikkeling zoals vastgelegd in het Regionaal Programma Werklocaties.
• Groei van het aantal arbeidsplaatsen in Winterswijk (registratie op basis van de provinciale werkgelegenheidsenquête).
• Aantal vierkante meters leegstand in het winkelcentrum.
• Aantal bezoekers van het winkelcentrum.
• Aantal toeristische overnachtingen.

• Geen vrij uitgeefbaar bedrijventerrein meer beschikbaar. Concrete vraag op korte termijn kunnen we niet bedienen. Wel komt De Vlijt binnenkort beschikbaar, maar dit is niet voldoende voor de lange termijn. Dit stelt bedrijven mogelijk voor de keus om uitbreiding uit te stellen dan wel uit te wijken naar een locatie buiten Winterswijk, met verlies aan werkgelegenheid als gevolg.
• Lange termijn effecten van de coronacrisis en de energiecrisis op centrumondernemers kunnen leiden tot meer leegstand en een minder vitaal winkelcentrum.
• Lange termijn effecten van de coronacrisis en de energiecrisis op de toeristische sector kunnen effect hebben op het investeringsvermogen van de sector, de aanbodcapaciteit en het aantal bezoekers.
• Energiecrisis en andere effecten van de oorlog in Oekraïne verstoren de economische ontwikkeling en leiden tot korte termijn inflatie en mogelijk lange termijn recessie. Dit werkt door in consumentenvertrouwen en -bestedingen, met gevolgen voor alle economische sectoren.

Met het beëindigen van de opgave Centrum nemen we geen afscheid van de centrumvisie maar moet er kritisch worden gekeken welke activiteiten van de uitvoeringsagenda kunnen worden opgepakt in de lijn.  

Doordat de functie van aanjager economie vervalt, is er ook minder capaciteit beschikbaar voor het taakveld economie. Dit heeft consequenties voor de werkvoorraad en betekent dat er minder zaken opgepakt kunnen worden. Dat werkt direct door in:

• De wijze waarop en mate waarin wij onze economische sectoren en citymarketing ondersteunen en onze netwerken onderhouden.
• De wijze waarop en mate waarin wij regionaal participeren in bijvoorbeeld de thematafel, regionaal programma werklocaties en het Poho Vrijetijdseconomie.
• De interne economische advisering, zowel beleidsmatig als in casuïstiek.

Het verhogen van de toeristenbelasting heeft de volgende effecten:

• De voorgestelde verhoging leidt tot hogere kosten voor de toeristen van Winterswijk. Het kan zijn dat er hierdoor minder toeristen komen.
• We hebben een afspraak met de toeristische sector gemaakt dat we een beleidsvisie toerisme & recreatie met uitvoeringsagenda opstellen, waarbij we de uitvoeringsagenda financieren met een verhoging van de toeristenbelasting. Dit laten we los. De verhoging van de toeristenbelasting komt ten goede van de algemene middelen.

Het stoppen van de Grenzhoppersbusinessschool heeft geen effect aangezien dit op een andere wijze vervolgd gaat worden. 

Zie hiervoor de algemene toelichting zoals bij programma 1 opgenomen.

Het nadeel van € 51.000 aan de lastenkant wordt grotendeels als volgt verklaard : 

hogere structurele lasten voor :  

• onderhoud wegen en bruggen                                                                                      € 200.000 N
• bijdrage beheer openbare ruimte aan ROVA                                                       € 310.000 N 

lagere structurele lasten voor:

• aframing budget ecologisch bermbeheer                                                               € 130.000 V
• doorbelaste kapitaallasten en ambtelijke kosten                                               € 463.000 V
• overige uitgaven                                                                                                                     €   16.000 V

hogere incidentele lasten (2024) voor :  

• onderhoud speelterreinen,  straatmeubilair en bebording                      € 100.000 N
• mobiliteitsplan (GVVP)                                                                                                   €   50.000 N

Het onderhoudsbudget voor wegen en bruggen is verhoogd met € 200.000. 

Bij verhardingen (wegen) is met name preventief onderhoud van belang voor de  asfaltverhardingen. Uit de globale weginspecties uitgevoerd in najaar 2022,  kwam naar voren dat er gemiddeld voor de eerste 4 jaar extra budget nodig is aan conserverende maatregelen op deze verhardingssoort.

Ook voor bruggen zijn preventieve en kleine onderhoudsmaatregelen van belang. Door tijdig conserveren van leuningen en dek en tijdig herstel van schade aan dragende constructieonderdelen wordt de veiligheid vergroot en worden ingrijpende vervangingen voorkomen. Een conceptberekening van maatregelen om het totale areaal aan bruggen in “gewone conditie” te houden geeft aan dat er aanvullend jaarlijks budget nodig is. 

De hogere bijdrage aan ROVA voor het beheer van de openbare ruimte vloeit deels voort uit een contractueel vastgelegde prijsindexatie van 3,66%. Daarnaast vloeit dit voort uit de uitkomst van de systeemwijziging (open begroting) waarbij er sprake is van een structureel tekort binnen ROVA op uitvoering van de beheer openbare ruimte -opdracht. 

De aframing van het budget ecologisch bermbeheer betreft een bezuinigingsvoorstel. De door de raad vastgestelde ambities, zoals verwoord in het bermbeheerplan, kunnen hierdoor niet worden behaald.  

De lagere doorbelasting heeft betrekking op de verlaagde doorbelaste ambtelijke inzet en kapitaallasten.   

Onderhoud speelterreinen

Het hogere incidentele uitgavenbudget (2024)  van € 30.000 voor onderhoud speelterreinen  wordt ingezet voor het uitvoerings- en beheerdocument B.O.S.S. (Bewegen Ontmoeten Spelen en Sporten).

Straatmeubilair  
Dit budget is voor 2024 incidenteel bijgeraamd in verband met gefaseerde vervanging van zitbanken in het buitengebied. De meeste banken zijn minstens 12 jaar oud en zijn afgeschreven. De banken vertonen slijtage en roesten door. Of we alle zitplaatsen in stand blijven houden is nog te bezien. Uitgaande van vervanging van 25 zitbanken á € 1.500 en het werkloon is totaal € 50.000 benodigd. 

Bebording 

De verhoging van het incidentele budget voor bebording  van € 20.000 wordt gezet voor actualisatie mobiliteitsdata. Dit betreft een wettelijke verplichting met betrekking tot de uitvoering van het plan en het op orde brengen van de data top 15. 

Toelichting meerjarenbegroting 2025-2027 

Met ingang van 2025 wordt een structurele bezuiniging voorgesteld van € 136.000 op het onderhoudsniveau en de beeldkwaliteit van het openbaar groen.  

De toename van € 500.000 in 2025 ten opzichte van 2024 wordt verklaard door de doorbelaste ambtelijke kosten en kapitaallasten die in programma 4 nader worden toegelicht.  

Het voordeel van € 123.000 aan de batenkant betreft de hogere structurele afvalstoffenheffing en hogere vergoeding van Nedvang voor de grondstoffen PMD (Plastic, Metalen , Drankkartons). 

De hogere structurele afvalstoffenheffing vloeit voort uit de zogenaamde reinigingsbegroting op basis van 100% kostendekkendheid. Tegenover de  hogere structurele bijdrage aan de ROVA voor de afvalverwerking (+ € 160.000) staan lagere structurele overige uitgaven voor ambtelijke inzet en jeugdparticipatie bestrijding zwerfafval (- € 37.000).  Het saldo van deze hogere uitgaven van € 123.000 en de hogere  structurele vergoeding van Nedvang (€ 54.000) leidt tot een hogere afvalstoffenheffing 2024 (€ 69.000) . 

Het nadeel van € 299.000 aan de lastenkant wordt met name veroorzaakt door de hogere structurele bijdrage aan de ROVA voor de afvalverwerking (+ € 160.000) en een (structurele) administratieve verschuiving (€ 110.000) binnen het programma 3 / beleidsveld duurzaamheid naar dit beleidsveld.

In 2024 ontvangen wij een specifieke uitkering (SPUK) voor de capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE). Hiermee is de incidentele verhoging van de baten van € 611.000 grotendeels verklaard.

De verhoging van de lasten van € 741.000 wordt als volgt verklaard:

• incidentele lasten SPUK-regeling CDOKE                                                                       € 572.000 N
• lagere structurele lasten klimaatadaptie (verschuiving)                                          € 110.000 V
• hogere incidentele lasten uitvoering sanering stortplaats WAL                         € 150.000 N
• hogere structurele lasten omgevingsdienst Achterhoek                                         €    96.000 N
• structureel hogere doorbelasting                                                                                         €  138.000 N        

Zoals hierboven aangegeven ontvangen wij in 2024 de SPUK CDOKE. 

De lagere structurele lasten klimaatadaptatie betreft een verschuiving, zie ook programma 3, beleidsveld Klimaat, water en milieu.  

De hogere incidentele lasten uitvoering sanering stortplaats WAL betreft de gemeentelijke bijdrage aan de door de provincie uit te voeren sanering.  

Door prijs- en loonontwikkelingen en uitbreiding van werkzaamheden wordt de bijdrage aan de omgevingsdienst Achterhoek verhoogd.

De hogere doorbelasting heeft betrekking op de verhoogde doorbelaste ambtelijke inzet.

Het nadeel aan de lastenkant van € 280.000 wordt met name verklaard door een incidentele budgetverhoging (2024) voor Vitaal Platteland (€ 100.000) en een doorbelasting van ambtelijke kosten en kapitaallasten (€ 159.000).  

Verhoging budget met € 100.000 is voor ondersteunen Vitaal Platteland met lokale initiatieven. Dit is naast het budget van € 100.000 dat al beschikbaar is gesteld voor het primaire proces (provinciale bijdrage en inhuur).

Toelichting meerjarenbegroting 2025-2027 

De toename van de in 2025 begrote incidentele exploitatielast ten opzichte van 2024 betreft het begrote grondexploitatie tekort van € 3 mln. binnen de gebiedsontwikkeling van het project Wooow.

Het voordeel van € 247.000 aan de batenkant betreft met name de voorgestelde verhoging van de toeristenbelasting (€ 245.000).   

Voorgesteld wordt vanaf 2024 de toeristenbelasting met 0,40 cent per nacht te verhogen. Dit verklaart de (structurele) toename van € 245.000 aan de batenkant in 2024. 

De belangrijkste begrote kredieten 2024 (zie ook bijlage 4) binnen dit programma zijn : 

- project Hakkelerkamp fase 1             € 2.062.000 N 

- project Hakkelerkamp fase 2             € 1.540.000 N

- project de Pas                                              €     924.000 N

- project Groenloseweg                           € 2.026.000 N

- klimaatadaptatie                                       €     600.000 N

- buitenwegen                                                € 1.675.000 N 

De storting van € 2.000.000 betreft de toevoeging aan de bestemmingsreserve groot onderhoud maatschappelijk vastgoed ten behoeve van de instandhouding van de culturele en recreatieve instellingen.